اطلاعات تاریخی صورت جریان وجوه نقد همانند جریانات وجوه نقد بودجه شده، اطلاعات مرتبطی را به تنهایی و یا به عنوان مکمل گزارشات مرسوم مالی برای سرمایهگذاران و بستانکاران به منظور ارزیابی شرکت و پیشبینی سودهای پرداختی مورد انتظار فراهم مینماید.
جنتری و دیگران[۲۱] (۲۰۰۲) بیان کردند که در فهم و چگونگی عملکرد مالی، اجزای جریانهای نقدی ابزار اصلی درخور اهمیت بسیاری هستند. در همین راستا پروفسور لی به طور صریح گفته است که جریانهای نقدی نتیجه نهایی فعالیت واحد تجاری است و نه سود. سود یک مفهوم مجازی است، در حالی که وجه نقد یک منبع فیزیکی، بنابرین میتوان نتیجه گرفت بهبود نحوه ارائه صورتهای مالی به طور عام و بهبود نحوه ارائه صورت جریان وجوه نقد به طور خاص، میتواند بر ارزیابیآموزشها و قضاوتهای سرمایهگذاران تأثیر داشته باشد. ریدروهیلی[۲۲] (۲۰۰۳) بیان میکنند در هر سازمانی، درآمد مهم است، سود مهمتر است ولی وجوه نقد به عنوان یک عامل حیاتی و مشابه خون جاری در رگهای سازمان مهمترین است. علاوه بر این، اطلاعات تاریخی مربوط به جریانهای وجوه نقد خود مشخص کننده کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است (مرادزاده فرد و بختیاری، ۱۳۸۸، ۵۵).
کیسی و بارتزاک[۲۳] (۱۹۸۵) معتقدند هر چه مبلغ جریانهای نقدی حاصل از عملیات بیشتر باشد به سبب توانایی و قابلیت انعطاف بالاتر شرکت، در مقابله با شرایط نامساعد موفق تر میشود. از سویی جنتری و دیگران (۱۹۹۰) معتقدند دوره گردش وجه نقد به عنوان یک شاخص نقدینگی قوی به طور غیرمستقیم با ارزش شرکت افزایش مییابد.
۲-۱-۹-۱ اهمیت جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی
اگر یک شرکت بخواهد در عرصه تجارت باقی بماند، خالص جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی آن در بلندمدت باید مثبت باشد، شرکتی که جریانهای نقدی ناشی از عملیاتش منفی باشد قادر نخواهد بود همیشه از سایر منابع، وجه نقد لازم را تأمین کند. در حقیقت توان شرکت در تأمین وجه نقد از طریق فعالیتهای سرمایهگذاری یا مالی تا حد زیادی به توانایی او در تأمین وجه نقد از محل عملیات عادی شرکت بستگی دارد. اعتباردهندگان و سهامداران حاضر نیستند در شرکتی سرمایهگذاری کنند که از فعالیتهای عملیاتیاش وجه نقد کافی فراهم نمیشود و در مورد پرداخت سود سهام، بهره و بدهیهایش در سررسید اطمینان وجود ندارد (اعتمادی و چالاکی، ۱۳۸۲، ۶۹).
۲-۱-۱۰ نوسانات جریان نقدی
جریانهای نقدی در یک شرکت از اساسیترین رویدادهایی است که اندازهگیریهای حسابداری بر اساس آن ها انجام میپذیرد و چنین تصور میشود که بستانکاران و سرمایهگذاران نیز تصمیماتشان را بر همین اساس اتخاذ میکنند.
نوسانات بالای جریان نقدی منجر به کمبود وجه نقد برای سرمایهگذاری در پروژه های سودآور میشود. به عبارتی نوسانات زیاد جریان نقدی منجر به یک الگوی سرمایهگذاری کمتر میشود که ارزش شرکت را کاهش میدهد. همچنین نوسانات زیاد جریان نقدی منجر به تشدید عدم تقارن اطلاعاتی نیز میشود.
عدم تقارن اطلاعاتی هزینه های کسب اطلاعات را برای سرمایهگذاران بالا میبرد و در نتیجه ارزش شرکت را کاهش میدهد. زیرا افراد خارج از سازمان به اطلاعات شفاف برای محاسبه ارزش شرکت نیاز دارند. به عبارتی دیگر آن ها شرکت را کمتر ارزش گذاری میکنند. شواهد تجربی در دسترس میتواند نوسانات جریان نقدی را به فرصتهای سرمایهگذاری و عدم تقارن اطلاعاتی ربط دهد (نیکوس و دیگران[۲۴]، ۲۰۰۸، ۳).
مینتون، شرند و والتر[۲۵] (۲۰۰۲) به این نتیجه رسیدند زمانی که نوسانات جریان نقدی بالا است، سرمایهگذاران به جای به کارگیری چنین نوساناتی در پیشبینی قیمت سهام، آن ها شرکت را کمتر ارزش گذاری میکنند.
گزی[۲۶]، مینتون و شرند (۱۹۹۷) همانند شرند و مینتون (۱۹۹۹) به این نتیجه رسیدند که نوسانات بالای جریان نقدی با سرمایهگذاری کمتر در ارتباط میباشد. هر چند در حالی که کارتر، روجر و سیم کینز[۲۷] (۲۰۰۵) همانند آلایانز و وستون[۲۸] (۲۰۰۱) به این نتیجه رسیدند که کاهش نوسانات جریان نقدی ارزش شرکت را افزایش میدهد.
توانایی شرکت در دستیابی به وجه نقد، معیار مهمی برای تصمیمگیری و قضاوت درباره آن شرکت است. سرمایهگذاران برای قضاوت درباره جریان نقدی آتی مشخصاً به تأثیر رویدادها و پروژه های سرمایهگذاری و فعالیتهایی توجه مینمایند که منجر به ورود وجه نقد به آن شرکت یا خروج وجه نقد از آن میگردد.
بنابرین مدیران سعی میکنند که نوسانات جریان نقدی را به امید ارزش بیشتر سهامدار کاهش دهند، هر چند زمانی که مدیران نوسانات جریانهای نقدی شرکتشان را کاهش دهند، آن ها ریسک سهام شرکتشان را نیز تحت تأثیر قرار میدهند (نیکوس و دیگران، ۲۰۰۸، ۴).
۲-۲ کیفیت سود
۲-۲-۱ مقدمه
نقش اساسی اطلاعات حسابداری در بازارهای مالی فراهم کردن زمینههای لازم برای تخصیص بهینه منابع است. در پی رسوایی مالی اخیر، اطمینان و اعتماد سرمایهگذران به سیستم گزارشگری مالی ضعیف شده و کیفیت سود به عنوان یک عامل در تعیین اعتبار ارقام گزارش شده پدیدار گشت.
در نتیجه، تعیین کیفیت اطلاعات حسابداری و نتایج حاصل از آن، مورد علاقه سرمایهگذاران، مدیران، قانونگذاران و تدوین کنندگان استانداردها است. تحلیلگران مالی، مدیران و سرمایهگذران در سالهای اخیر به گزارش سودآوری شرکتها توجه زیادی داشتهاند.
مدیران علاقهمند به حفظ رشد سود هستند زیرا، پاداش آنان اغلب به سود شرکت وابسته است. سود حسابداری و اجزای آن از جمله اطلاعاتی محسوب میشود که در هنگام تصمیمگیری توسط افراد در نظر گرفته میشود. سود حسابداری مبتنی بر ارقام تعهدی از نظر بسیاری از کاربران اطلاعات صورتهای مالی، ابزاری برای سنجش عملکرد شرکتها محسوب میشود. منظور از ارزیابی عملکرد شرکتها ارزیابی کلی وضعیت مالی و نتایج عملیات برای تصمیمگیریهای منطقی است.
سهامداران که مهمترین گروه کاربران اطلاعات صورتهای مالی هستند منافع خود را در اطلاعات سود جستجو میکنند. سود حسابداری نشانهای است که موجب تغییر باورها و رفتار سرمایهگذاران میشود. کیفیت سود میتواند در گزارشگری مالی اطمینان سرمایهگذاران را در بازارهای مالی تحت تأثیر قرار دهد. از عوامل مهم مؤثر در کیفیت سود میتوان به روشهای متعدد حسابداری، نارساییهای موجود در فرایند برآوردها و پیشبینیها، اختیار عمل مدیران و تأثیرپذیری سود از مبانی گزارشگری و صلاحدید مدیران اشاره کرد. عبارت کیفیت سود به توانایی مدیران در استفاده از اقلام اختیاری در اندازهگیری و گزارشگری سود اشاره دارد. اقلام اختیاری ممکن است شامل انتخاب از بین اصول یا استانداردهای حسابداری و به کارگیری برآوردها و زمانبندی معلاملات برای شناسایی اقلام غیرعادی در سود باشد.
در طول سه دهه اخیر بحث کیفیت سود مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته و تلاش بر این بوده است که با دست یافتن به یک روش منطقی و معتبر، کیفیت سود مورد ارزیابی قرار گرفته و عوامل تأثیرگذار بر آن شناسایی شود (دسای و همکاران[۲۹]، ۲۰۰۹).