مفهوم آمیخته بازاریابی نخستین بار ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﻴـﻞ ﺑـﻮﺭﻥ در سال ۱۹۴۹ مطـرح گردیـد.ولی رایجﺗﺮﻳــﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻨﺪﻱ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑـﺎﺯﺍﺭﻳـﺎﺑـﻲ( ﻣﺤﺼـﻮﻝ، ﻗﻴﻤـﺖ، ﺗﺮﻓﻴﻊ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ) ﺗـﻮﺳﻂ ﻣﮏ ﮐـﺎﺭﺗﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬــــﺎﺩ ﻭ بـــه ۴p ﻣﻌــﺮﻭﻑ ﺷﺪنــد(مـک کارتــی،۲۰۰۱).. ﺍﺯ ﺯﻣــﺎﻥ ﻣﻚ ﻛــﺎﺭﺗﻲ ﺗــﺎﻛﻨــﻮﻥ
ﺗ،ﻐﻴﻴﺮ ﺷﮕﺮﻓﻲ ﺩﺭ ﻣﻔﻬـﻮﻡ ﺁﻣﻴﺨﺘــﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳــﺎﺑــﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺑـﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺘـﻮﻥ ۴p ﺭﺍ ﺑـﻪ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻔﻬــﻮﻡ ﺍﺻﻠــﻲ ﻭ هماﻫﻨﮕــﻲ ﻓﺮﺽ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺟﻨبه ﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳـﺎﺑــﻲ ﮔـرد
ﺁﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲ شوند(کاتلر،۲۰۰۳).ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﮐـﺎﺭﺑـﺮﺩ ﻓــﺮﺍﻭﺍﻥ ﻫﻤـﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﻧﻈـﺮ ﮐﺎﻣـﻞ ﻭ ﺟـﺎﻣﻊ ﺑـﻮﺩﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﮐﺎﺳﺘﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ؛ ﺗﺎ ﺍﻧــﺪﺍﺯﻩ ﺍﻱ ﮐﻪ ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳــﻦ ﺗﺎ ﻣﻘــﺎﻡ ﻧﻔﻲﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ رفته اند(افیمیوس،۲۰۰۲).. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺟﺒـﺮﺍﻥ ﻋــﺪﻡ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﻣﺪﻝ، ﺑـﻮﺭﺩﻥ ﺑـﺎ ﺍﻓـﺰﻭﺩﻥ ۸p ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺸﻨﻬـﺎﺩﻱ ﻣـﮏ ﮐـﺎﺭﺗــﻲ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻣﺘﻐﻴـــﺮ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫــﺎﻱ ﺍﺛﺮﮔـﺬﺍﺭ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻲ ﻳـﺎﺩ ﻣـﻲ ﮐﻨﺪ(بوردن،۱۹۶۴).ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺁﻟﺒـﺮﺕ ﻓـﺮای(۱۹۶۱) ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﺳـﺘﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎﺩﻱ( ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﺤـﺼـﻮﻝ، ﺧـﺪﻣــﺖ، ﺑـﺴﺘﻪ ﺑﻨـــﺪﻱ، نام ﺗﺠـتﺎﺭﻱ ﻭ قیمت ) ﻭ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫــﺎﻱ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪﻱ ( ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ، ﺗﺮﻓﻴﻊ ﻓﺮﻭﺵ، ﻓﺮﻭﺵ ﺷﺨﺼﻲ، ﺭﻭﺍﺑﻂ عمومی ، ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﻮﺯﻳﻊ، ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺟﺪید) ﻗﺮﺍر میدهد.
ﺑﺮﻧـﺎﺭﺩ ﺑﻮﻡ ﻭ ﻣﺎﺭﻱ ﺑﻴﺘﻨﺮ(۱۹۸۱) ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻟﻲ شامل ۷p ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮدند . ﺩﺭ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻋـﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤــﺖ، ﻣﺤﺼــﻮﻝ، ﺗﻮﺯﻳــﻊ ﻭ ﺗﺮﻓﻴــﻊ ﻣــﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺸﺎﺭﮐــﺖ، ﺷـﻮﺍﻫﺪ ﻓﻴﺰﻳﮑـﻲ ﻭ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪ ﻧﻴﺰ
ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
در این تحقیق به دلیل رواج بیشتر مدل ۴p به تعریف این مدل پرداخته می شود.
محصول
از نظر تاریخی این تصور وجود داشته است که محصول خوب خودش فــروش می رود. در دنیــای پررقابت امروز که بازارها شاهد رقابت شدیدی بین تولید کنندگــان و فروشندگــان مختــلف است، محصول بد چندان مفهومی ندارد و به علاوه قوانین حمایت از مشتریان نیز، مشکلات را برای تولیــد کنندگــان محصولات بی کیفیت بیش از پیش میکند. در اینجا عامل « محصول » بیشتر ناظر بر میزان تطابـق بین محصـول و ویژگیهایش با نیازهــا و خواستــهای مشتــری است.به هر صورت منظور از « محصول » در آمیختــه ی بازاریابـی آن بخش از ویژگیــهای فیزیکــی و کارکـردی محصول است. پرواضح است که تصمیمــات مربوط به این آمیختـه ی بازاریابی میتواند اصلاح مشکلات محصول، افزایش کارایی، افزایش ایمین، طراحی زیباتر محصول، بهبود شرایط گارانتی و … باشد. تصمیماتی که میتواند منجر به موفقیت یا شکست محصول در بازار شود.محصول در آمیخته بازاریابی شامل موارد زیر است:
تنوع کالا
کیفیت محصول
طراحی کالا
مشخصات ویژه آن
نام تجاری (مارک)
بسته بندی کالا
حجم و اندازه آن
خدماتی که ارائه میدهد
میزان ضمانت محصول
میزان عایدی کالا(کاتلر،۱۳۷۹)
قیمت
قیمت از نظر لغوی یعنی سنجش ارزیابی ، اندازه و معیار، قیمت در بازار عبارت است از: ارزش مبادله ای کالا و خدمت که به صورت واحد پول بیان می شود.
بر این اساس قیمت گذاری به طور ســاده یعنی تعییــن قیمت برای کالا یا خدمـتات، قیمت گذاری فعالیتی است که باید تکرار شود و فرآیندی مداوم و پیوسته است. این تداوم ناشی از تغییرات محیطی و عدم ثبات شرایط بازار است که لزوم جرح و تعدیل قیمت را ایجاد میکند (شیبلی[۴]، ۲۰۰۱: ۱۰)در اینجا می توان پیرامون استراتژیهای قیمت گذاری محصول صحبت کرد. عمر رقابت بر سر قیمت، به اندازه ی عمر بشر است و نقش این آمیخته ی بازاریابی را نمی توان به هیچ وجه انکار کرد.برخی از نمونه های تصمیم گیری پیرامون آمیخته ی « قیمت» در بازاریابی بدین شرح است: استراتژی قیمت گذاری، پیشنهاد قیمت خرده فروشی، قیمت عمده فروشی، انعطاف پذیری قیمت.
قیمت در آمیخته بازاریابی شامل موارد زیر است:
قیمت مورد نظر کالا
میزان تخفیفات قیمتی
میزان کسورات
مدت پرداخت
شرایط اعتباری (کاتلر،۱۳۷۹)
توزیع
همان طور که از نامش پیدا است، توزیع به معنای رساندن محصول به مشتری در نقاط مختلف است و سیستمهای توزیع میتواند عامل کلیدی در موفقیت یا شکست محصول و به تبعیت از آن شرکت و سازمان باشد. توزیع در آمیخته بازاریابی شامل موارد زیر است:
- مجاری توزیع کالا
میزان پوشش کانالها
ترکیب مطلوب کانالها
تعیین موقعیت های مکانی
فهرست مجاری
- حمل و نقل کالا(کاتلر،۱۳۷۹)
ترفیع
شاید در بین آمیخته های بازاریابی چهارمین ترفیع، شاید در نگاه اول درک مفهومش مشکل تر باشد. ترفیع آن دسته از اقداماتی است که به منظور ایجاد ارتباط با مشتری صورت میگیرد. این ارتبــاط به منظور ایجاد احساس و ادراک مثبت در مشتریـان هدف صورت میگیرد. باید دقت داشت که تحلـیل نقطه ی سر به سری در اقدامات ترفیعی شرکت همچنین بررسی میزان ارزش مشتری هایی که پس از برنامه های ترفیع به وجود میآیند، اهمیت خاصی دارد. برخی از اقدامـات ترفیــع بدین شرح است : تبلیغات، فروش شخصی و نیروهای فروش.ترفیع یا پیشبرد فروش در آمیخته بازاریابی شامل موارد زیر است:
- ترویج فروش
تبلیغات
پرسنل فروش
روابط عمومی
بازاریابی مستقیم (کاتلر،۱۳۷۹)
۲-۹-مدل ۷sمکنزی