۲-۹ علایم و درمان بیماری ام اس
در قرن ۲۱ با شیوع بیماری‌هایی چون سکته مغزی و ام. اس روبه‌رو بوده‌ایم و امروزه با توجه به تغییر روش زندگی شهرنشینی و عوارض ناشی از آن به ویژه عدم رعایت رژیم غذایی و فعالیت‌های مناسب و استرس‌های زندگی شهری زمینه برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های مغز و اعصاب فراهم شده است. همچنین برای کنترل بیماری‌های جسمی به ویژه بیماری‌های مغز و اعصاب فراهم‌سازی شرایط روحی و روانی و کنترل عوامل هیجانی ضروری است، چرا که تاثیر بیماری‌های روحی بر بیماری‌های جسمی دوسویه است. بیماری‌های جسمی سبب بروز علایم روحی و روانی و بیماری‌های روحی سبب تشدید علایم بیماری‌های جسمی می‌شوند.در رابطه با ام. اس باید گفت تاری دید ناگهانی یک‌چشم که حداکثر تا یک روز ادامه یابد مهمترین علامت بروز ام اس است و خواب‌رفتگی و سوزن‌سوزن شدن اعضا از دیگر علامت‌های این بیماری است (حبیب اللهی ، ۱۳۸۶).
علایم بیماری ام. اس، بسته به اینکه چه منطقه ای از سیستم اعصاب مرکزی گرفتار شده باشد، بسیار متغیر هستند و الگوی بیماری ام. اس از هر فردی به فرد دیگری متفاوت است. این علایم حتی در یک فرد خاص در طول سیر بیماری تغییر می‌کند (عصار زادگان ، ۱۳۸۷).
۲-۹-۱ علایم شایع بیماری ام اس
۱- اختلالات بینایی: تاری دید، دو بینی، حرکات غیر ارادی و سریع چشم و به ندرت از دست دادن کامل بینایی.
۲- اختلالات تعادل: لرزش، عدم تعادل در راه رفتن، سرگیجه، ضعف و کرختی اندامها، اختلال در انجام حرکات موزون.
۳- سفتی عضلات
۴- اختلالات حسی: گزگز و مور مور ، احساس سوزش، بی حسی و درد.
۵- اختلالات تکلم: صحبت کردن آهسته و شمرده ، تغییر حالت تکلم ، کشیدن کلمات و اختلال بلع.
۶- خستگی.
۷-مشکلات مثانه و اختلال در اجابت مزاج، اختلالات مثانه شامل : تکرر ادرار ، فوریت در ادرار کردن، دفع ناقص مثانه یا دفع غیر ارادی.
۸-اختلات اجابت مزاج شامل: یبوست و به ندرت بی اختیاری.
۹- مشکلات جنسی: ناباروری، کم شدن میل جنسی.
۱۰- حساسیت به گرما: گرما در بسیاری از موارد باعث تشدید علایم می شود.
۱۱- اختلالات شناختی: اختلال در حافظه کوتاه مدت، اختلال در تمرکز و قدرت تصمیم گیری.
باید توجه داشت که علاوه بر علایم آشکار، نشانه های پنهانی چون خستگی ، اختلالات حافظه و تمرکز هم در بیمار ایجاد می شود که چندان مورد توجه اطرافیان قرار نمی‌گیرد. خستگی مشکل شایعی در این بیماران است ، تقریباً همه بیماران آن را تجربه می‌کنند .آماندتادین جهت درمان آن توصیه شده است . امولین ، مدافیلین و (درایران نیست ) باعث کاهش خستگی می‌شوند. آنچه مهم است این است که بیمار بداند چه چیزی او را خسته می‌کند یا بیشتر خسته می‌کند . نکته مهم این است که ۱۰ دقیقه کار کند و ۵ دقیقه استراحت کند . به هیچ وجه خودش را خسته نکند چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روحی . راه سوم روش های توانبخشی و ورزش ها برای جلوگیری از خستگی است . راه چهارم اینکه به نحوی برنامه ریزی کند که انرژی زیادی برای انجام کار صرف نکند (ادیب نژاد ، ۱۳۸۴).
افسردگی، در این بیماران بسیار شایع است. استرس و هیجانات روحی در پیدایش علائم نقش دارد. هر چند که علت بروزشان نیست . بیمار همیشه باید آرام باشد ، گروه درمانی بسیار مفید است . اختلال حافظه : با مرور زمان و پیشرفت بیماری ، آتروفی قحر رخ می‌دهد . INF و کوپکسان علاوه بر جلوگیری از پیشرفت ، مانع آتروفی قحر شده و آن را به تأخیر می اندازد . بیماران ، تمرکز و توجه کافی ندارند. بخشی از این مسئله مربوط به آتروفی قحر است . برای تقویت حافظه روش های زیادی وجود دارد،اولین کار،کاهش اضطراب است واینکه توجه و تمرکز خود را به آنچه می‌خواهیم معطوف کنیم .
مشکلات ادراری و جنسی : در بیماری ام اس شایع است. تکرر ادرار شایع ترین مشکل ادراری است. روش های زیادی در درمان وجود دارد. اکسی بوتینین در موارد خاص به کار می رود و مؤثر است. جهت رفع مشکلات جنسی،روش های دارویی،روانشناسی و وسایلاستفاده می شود ( بلادی مقدم ، ۱۳۸۷).
لرزش: همه بیماران ام اس، لرزش را تجربه کرده‌اند. اکثراً لرزش ها خوب به دارو پاسخ می‌دهند. در لرزش مخچه ای که عمدتاًً همراه عدم تعادل است ، هنوز درمان قطعی ودرستی برای آن یافت نشده است .مشکلات چشمی: دوبینی،تاری دید، که درمان خاص خودش را دارد.
اسپاستیسیتی یا سفتی پا: مهمترین روش درمان ریال استفاده از روش های کششی و ورزش های توانبخشی است. داروها نیز در درمان به کار می‌روند . اسپاستیسیتی و سفتی پاها می‌تواند باعث خستگی بیش از حد شود. ورزش، توانبخشی و تغذیه نیز از روش های درمان است شایعترین وجود مشخصه ام اس شامل موارد زیر است:
– معمولا زمان شروع بیماری بین سنین ۱۵الی ۵۰ سال است،
– فروکش کردن وتشدید بیماری( پیشرفت و شعله ور شدن ) از علایم مهم وشایع است،
چون نواحی مختلفی از مغز ونخاع مسول حس و حرکت قسمت های مشخصی از بدن است لذا ضایعه عصبی به وجود امده بیانگر محلی است که ضایعه در آنجا ایجاد شده است . مثلا وقتی در مخچه ناحیه ای حاوی میلین تخریب می شود، قسمتی از مغز که برای هماهنگ کردن حرکات است دچار مشکل می شود . چون نشانه ها بستگی به محل ضایعه دارند لذا هرگز دوبیمارمبتلا به ام اس از نظر علایم کاملا شبیه یکدیگر نخواهند بود . در فردی ممکن است گسترش علایم ام اس به صورت اختلال خفیف در راه رفتن و بینایی باشد در حالی که فرد دیگر ممکن است از فقدان کامل حس یا حرکت رنج ببرد. می‌دانیم که سرطان انواع مختلفی دارد بعضی تومورها بد خیم وبعضی دیگر نسبتا خوش خیم هستند ام اس نیز انواع مختلفی دارد برخی بیماران ام اس ممکن است بیماری سختی داشته باشند در حالی که برخی دیگر حال عمومی بسیار خوبی دارند (نبوی و ایران پور، ۱۳۸۵).
۲-۹-۲ روش درمان بیماری ام اس
برای درک بهتر انواع مختلف این بیماری وتدابیر درمانی مناسب این بیماران را می توان به چند گروه طبقه بندی کرد.
– عود کننده – فروکش کننده : این نوع از ام اس با حمله حادی که به طور کامل بهبود می‌یابد ویا فقط با بعضی از علایم ونشانه های نورولوژیک که آن ها نیز نهایتاً بهبود می‌یابند مشخص می شود . در فواصل بین عود ها بیماری پیشرفت نمی کند و بیمار حالتی طبیعی دارد .
– پیشرونده اولیه: بیماری با ناتوانی پیشرونده بدون دوره های بهبودی وگاهی با پیشرفت تدریجی مشخص می شود .
– پیشرونده ثانویه: بیماری با یک دوره عود کننده – فروکش کننده شروع می شود وسپس وارد پیشرونده می شود در برخی حتی ممکن است بهبودی وتسکین کوچکی هم ایجاد شود .
