بنابرین مقامات ناظر فعالانه در پی ارائه نوآوریهایی هستند که توسعه بلندمدت عواملی را که بر تعمیق بازارها اثرات مطلوبی دارند، تقویت کند. دستیابی به درجه نقدشوندگی باثبات در بازارها و در عین حال افزایش فعالیت‌های معاملاتی نیز مدنظر این مقامات است. به عبارت دیگر، مقامات ناظر بهدنبال کسب اطمینان در مورد توانایی بازار در جذب و تحمل تبعات منفی بحران‌های مالی هستند. تلاش‌های صورت گرفته در زمینه تنظیم مقررات نیز با هدف پشتیبانی از توسعه چارچوبهای ساختاری است که وجود بازاری توانمند، گسترده و عمیق را تضمین می‌کند (همان منبع، ۱۳۸۷ ، ۹ ) ۱.
۲-۲-۲ عوامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی
با در نظر گرفتن نسبت متوسط ۵ ساله ی ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی با عنوان معیار مقایسه کشورها (منبع:داده های بانک جهانی) ، اوگاندا، مقدونیه و تانزانیا کوچک‌ترین پاسخ‌دهندگان تحقیق و آفریقای جنوبی، مالزی و چین تایپه بزرگترین بازارهای نوظهور در نمونه انتخابی را تشکیل می‌دهند.
در مورد پاسخهای تحقیق باید به چند نکته توجه کرد:
-
- بسیاری از پاسخ‌ها بر اساس اطلاعات و بینش کیفی منحصر به کشور پاسخ دهنده است؛
-
- موفقیت نوآوری‌های به اجرا درآمده توسط مقامات ناظر در بسیاری از موارد به محیط فعالیت آن ها بستگی دارد؛
-
- پاسخ‌ها نشانگر آن است که سطح نقدشوندگی به جای وابستگی به یک عامل تاثیرگذار عمده، از ترکیب عوامل متعددی تاثیر می پذیرد.
-
- با وجود آنکه بین نوآوری‌های مربوط به حمایت از سرمایه گذار و سطح نقدشوندگی رابطه همبستگی مستقیمی مشاهده نگردید، عامل مذکور در بهبود سطح نقدشوندگی تاثیر به سزایی دارد.
- با در نظر گرفتن این موضوع که بازارهای مورد مطالعه از نظر اندازه و میزان توسعه یافتگی تفاوت‌های اساسی دارند، عوامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی با توجه به سطح توسعه یافتگی در بازارهای مختلف، متفاوت هستند. بر این اساس، بیش از ۲۵ عامل شناسایی شده است که در این بخش مورد بحث قرار می گیرند.
۱-۲-۲-۲ تمرکز مالکیت
در بسیاری از بازارهای نوظهور، میزان تمرکز در مالکیت سهام زیاد است به نحوی که بنا بر ادعای یکی از کشورها میزان تمرکز مالکیت تا ۷۰ % نیز می‌رسد. بر اساس یافته های تحقیق، تمرکز مالکیت ارتباط زیادی بامیزان سهام شناور آزاد دارد. دلایل اعلامشده برای زیادبودن تمرکز مالکیت را میتوان به صورت زیر برشمرد:
در بسیاری از کشورها، همچنان اکثریت سهام شرکت‌ها )بسیاری از شرکت‌های سهامی عام پذیرفته شده در بورس) در اختیار سهام‌داران کنترل کننده یا مؤسس قرار دارد. با وجودالزامات برای عرضه عمومی سهام، بسیاری از سهام‌داران کنترلکننده، تمایل ندارند حجمزیادی از سهام شرکتشان به صورت آزادانه مبادله شود. یکی از دلایلی که برای این موضوعاعلام می شود، آسیب‌پذیری آن ها در تصاحب[۳۵] است.
به طور کلی افزایش نقدشوندگی مستلزم وجود سهام شناور آزاد کافی در بازار سهام به منظور معامله فعالانه آن توسط سرمایه گذاران- به ویژه سرمایه گذاران نهادی- است. استفاده از میزان سهام شناور آزاد در تعیین وزن یک سهم در شاخص، بیانگر اهمیت فزاینده آن است.
میزان سهام شناور آزاد در مالزی نسبت به سایر کشورها بیشتر مورد توجه بوده است، به طوری که متوسط سهام شناور آزاد آن تقریباً ۳۰ درصد سرمایه پرداخت شده[۳۶] را تشکیل می‌دهد. بسیاری از شرکت‌های مالزیایی تحت کنترل گروه کوچکی از شرکای وابسته قرار دارند و توسط مدیران مالک [۳۷] اداره می‌شوند. به هر حال با وضع مجموعه‌ای از مقررات توسط دولت و مقام ناظر بازار سرمایه، تلاش برای بهبود نقدشوندگی در بازار افزایش یافته است. کاهش تدریجی مقررات کنترلی بورس، کاهش درصد مالکیت دولت به منظور افزایش سهام شناوری آزاد و حذف سیاست محدودیت مالکیت سهام توسط اشخاص خارجی در سرمایه گذاریهای جدید، نمونه هایی از اقدامات صورت گرفته است.
-
- دولت‌ها نقش مهمی در توسعه اقتصادی، به ویژه در “بخش‌های استراتژیک” بازارهای نوظهور، ایفا می‌کنند. به هر حال در اکثر کشورهای نوظهور، کاهش مالکیت دولت از طریق امکان حضور بخشخصوصی در نقشهای اساسی‌تر، روند محسوسی را طی می‌کند. تحقیق انجام شده در عمان نشان داد که افزایش دارایی‌های دولت اثر معکوسی بر حجم معاملات دارد. عمان تأکید کرده‌است که افق سرمایه گذاریهای دولت بلندمدت است. همچنین تحقیق مذکور نشان داد کاهش شدید میزان سهام شناور آزاد در بازار، بر نقدشوندگی اثر منفی داشته است. تحقیق مشابه دیگری که در سال ۱۹۹۸ درباره مداخله دولت در بازار در کشور هنگ کنگ انجام شده است [۳۸]، نشان داد که مداخله دولت بر نقدشوندگی سهام مندرج در شاخص هنگ سنگ[۳۹] اثر منفی داشته است.
-
- ترکیب سرمایه گذاران نیز بر نقدشوندگی بازار تاثیر دارد. نبود تنوع در بین سرمایه گذاران موجب می شود آن ها قادر به اتخاذ موقعیتهای متقابل در معاملات نباشند. برخیپاسخ دهندگان اظهار داشته‌اند که در این موارد، مشارکت خارجی می‌تواند باعث تنوعسرمایه گذاران شود.
- در نهایت صندوق‌های بازنشستگی به عنوان “سرمایه گذاران منفعل” با حضور قابل ملاحظه در بازار سرمایه، تاثیرات عمدهای بر آن دارند، زیرا اغلب از استراتژیهای سرمایه گذاری بلندمدت پیروی می‌کنند. این موضوع می‌تواند بر سطح تمرکز مالکیت و نقدشوندگی کل بازار تاثیر منفی داشته باشد. در راستای بهبود نقدشوندگی بازار سرمایه، صندوق بازنشستگی کارکنان مالزی مقدار بیشتری از وجوه خود را در اختیار مدیران سرمایه گذاری خارج از صندوق قرار داده است.
۲-۲-۲-۲ میزان سهام شناور آزاد
تقریبا عًموم پاسخ‌دهندگان معتقدند که میزان سهام شناور آزاد بر نقدشوندگی تاثیرگذار است. مؤسسه بین‌المللی مورگان استانلی[۴۰] ، سهام شناور آزاد را به صورت درصدی از سرمایه مبتنی بر سهام که در بازار سرمایه به منظور خرید در دسترس سرمایه گذاران بین‌المللی قرار دارد، تعریف می‌کند. فوتسی[۴۱] از این معیار برای تعیین قابلیت دسترسی واقعی به سهام در بازار برای سرمایه گذاری عمومی استفاده می‌کند. به طور کلی سهام شناور آزاد به بخشی از کل سهام منتشر شده توسط شرکت اشاره دارد که هم‌اکنون به منظور معامله در بازار در دسترس عموم قرار دارد.
عوامل زیادی در تعیین سطح سهام شناور آزاد بازار نقش دارند که از آن جمله نگهداری سهام توسط سهام‌داران استراتژیک که خواهان مبادله سهام خود نیستند، محدودیت مالکیت اشخاص خارجی و نیز محدودیتهای مربوط به میزان مالکیت سهام بیشاز همه تأثیرگذارند.
