اول آنکه تصمیم گیرندگان عمدتاً نتایجی در سازمان را ترجیح می‌دهند که منعکس کننده اهداف سازمان و اهداف فردی خودشان است. این بدان معنا است که بجای طی نمودن پنج گام تصمیم گیری بترتیبی که در گذشته‌ بدانان اشاره نمودیم، ممکن است‌که برخی پروسه تصمیم گیری را ازانتها بدان بپردازند و پس از شناسایی یک یا چند نتیجه دلخواه‌آنان، پروسه تصمیم گیری را محدود بدین نتایج سازند. ‌بنابرین‏ می توان نتیجه گرفت که تصمیم سازی مانند برخی دیگر از مفاهیم در تئوری سازمان، یک ساخت مصنوعی، یک مفهوم روان شناختی از تعامل تعهد و عمل است. در اینصورت نقش شخصیت در تصمیم گیری برجسته می شود.

تصمیم گیری چنان با خصوصیات روانی تصمیم گیرنده آمیخته است که نمی توان یکی را بدون دیگری مطرح و مورد مطالعه قرار داد. عوامل و عناصر شخصیتی از قبیل خلق و خوی، هوش، انرژی، بینش و نگرش و احساسات مدیر ، همگی در تصمیماتی که او اتخاذ می کند، نقش مؤثر دارند. ‌بنابرین‏ از دیدگاه روانشناسی اجتماعی، مطالعه فرایند تصمیم گیری می باید با درنظر گرفتن تمامی خصوصیات انسان تصمیم گیرنده انجام گیرد. میان انسان‌ها تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. از جمله تجربیات آن ها یکی نیست، درجه ریسک پذیری در همه یکسان نیست، ایمنی، همان ارزش را برای همه ندارد و همه افراد به یک اندازه معاشرتی و اجتماعی نیستند. (ادیبی‌سده، ۱۳۷۸٫ ۱۷- ۲۹).

اهمیت وجود تفاوت‌های فردی میان انسان‌ها در این است که اطلاعات ، یعنی آنچه که فرد بر اساس آن تصمیم می‌گیرد ، برحسب این تفاوت‌ها تعبیر و تفسیر و فهمیده می‌شوند. اندیشه انسان و در نتیجه، تصمیم گیری‌های او، تابع مجموعه ای از عوامل مختلف است که مهمترین آن ها به شرح زیر می‌باشد:

الف – انسان و تصمیم گیری های انسان تحت تاثیر موقعیت او در فضای اجتماعی است.

ب – مدیر در تصمیم گیری از الگوگیری از ‌گروه‌های برون سازمانی استفاده کرده و حتی برخی اوقات از افراد خارج از سازمان هویت پذیر می شود.

ج – در انسان ها تمایل به نزدیک بینی ذهنی وجود دارد.

د – انسان غالبا به ساده سازی علل سببی می پردازد. ( مرتضایی‌مقدم، ۱۳۸۰ . ۱۱- ۱۷).

۲ – ۱۲ – تصمیم گیری باز

مدل باز تصمیم گیری با بهره گرفتن از تئوری عمومی سیستم ها بنا شده است. در این مدل، رابطه ای دوطرفه میان سیستم تصمیم گیری در سازمان و محیط پیش‌بینی شده است. بعبارت دیگر، در این مدل، محیط و تمامی عوامل محیطی موجود در آن، سیستم تصمیم گیری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تصمیم گیری نیز به نوبه خود محیط را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این مدل، چهره واقعی تری از تصمیم گیرنده ترسیم می شود. زیرا او موجودی جدا و مستقل از محیط تصمیم گیری به شمار نیامده است. همچنین شخصیت ‌تصمیم‌گیر از جمله عوامل مهمی دانسته شده است که تصمیم گیری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.منظور از مدل باز تصمیم گیری ، ارائه مدلی عملی برای تصمیم گیری می‌باشد. در مدل باز ، دیگر فرض نیست که تصمیم گیرنده تمام اطلاعات لازم برای تصمیم گیری را در اختیار دارد، دیگر فرض نیست که تصمیم گیری او همیشه بر اساس منطق و استدلالی خطا ناپذیر اتخاذ می شود، و دیگر فرض نیست که همیشه در اثر هر تصمیمی که او می‌گیرد، بهترین نتایج عاید می‌گردد. همچنین، تصمیم گیرنده، و بخصوص منافع، انگیزه و اهداف او، عاملی مهم در نوع تصمیم گیری های او بشمار آمده است. ‌بنابرین‏، شخص تصمیم گیرنده، استعداد او برای آموختن از تجربیات و همچنین توانایی او در هماهنگ سازی خود با محیط، در تصمیم گیری مؤثر خواهد بود. (پیری، ۱۳۷۳ . ۹ – ۱۴).

۲ – ۱۳ – تصمیم گیری گروهی:

در تصمیم گیری گروهی می توان گفت که کیفیت تصمیم گیری گروهی از کیفیت تصمیم گیری فردی بالاتر است. چراکه جمع دانش و اطلاعاتی که در گروه متمرکز است، بسیار بیشتر از دانش و اطلاعاتی است که در یک فرد به تنهایی وجود دارد. دیگر آنکه در تصمیم گیری گروهی، راه حل های بیشتر و متنوع تر برای حل مسئله ارائه می شود. ولی باید توجه داشت که در هر حال، تصمیم گیری گروهی، ضمانتی برای تصمیماتی با کیفیت نیست. امتیاز نسبی تصمیم گیری گروهی بر تصمیم گیری انفرادی، بستگی به ترکیب گروه تصمیم گیرنده خواهد داشت.تکنیک های متعددی در تصمیم گیری گروهی موجود است که از آن ها می توان به روش “طوفان مغزها ” و “تکنیک دلفی ” اشاره داشت. قصد آن نیست که تصمیم گیری گروهی در این جا شکافته شود، اما باید در نظر داشت که در این روش از تصمیم گیری، موانع، مشکلات، آفات، دام ها و تله های متعدد وجود دارد که تعداد و کیفیت آن ها متفاوت از تصمیم گیری فردی است. یکی از این آفات، توجه بیش از حد نشان دادن به اجماع و اتفاق نظر در جمع است که در اکثر اوقات، تصمیم گیری را از حالت پویایی و مسیر صحیح منحرف می‌سازد . نکته دیگر رابطه معکوس مابین بازدهی و حصول اجماع است. هر بار که ما مایلیم که از یک همکار سازمانی دیگر نظر او را اراجع به تصمیم خودمان بدانیم، به همان میزان ما زمان و امکانات بیشتری را صرف اتخاذ تصمیم می نمائیم. (ادیبی‌سده، ۱۳۷۸ ، ۱۷- ۲۹).

۲ – ۱۴ – مدلسازی برای تصمیم

برای شناخت بهتر پروسه مدلسازی تصمیم گیری، به کارهای سایمون باز می گردیم. به نظر سایمون، پروسه تصمیم گیری دارای سه فاز مجزاست: اطلاعات، طراحی و انتخاب . موضوع اجرا بعدها ‌به این سه فاز اضافه شد. جریانی از فعالیت‌ها از اطلاعات تا طراحی و سپس انتخاب جریان دارد، اما در هر فاز ممکن است که ما به فاز ‌قبل‌تر چندرشته‌ای بازگردیم. در فاز اطلاعات، واقعیت محیط مورد آزمایش قرار گرفته و مسئله مشخص و تعریف می شود. در فاز طراحی، مدلی که بیانگر سیستم باشد، ساخته می شود. این کار با ساده سازی واقعیت و همچنین نوشتن روابط مابین متغیرها امکان پذیر است. آنگاه مدل توسط معیارهای ارزیابی مورد تأیید قرار می‌گیرد . فاز انتخاب شامل راه حل برای مدل است. باید توجه داشت که این راه حل مسئله اصلی ما نیست، بلکه راه حلی برای صورتی از مسئله است که در مدل ما باز تعریف شده است. این راه حل در مدل تست می شود. آنگاه که راه حل پیشنهادی موجه بنظر رسید، این راه حل برای اجرا آماده است. اجرای موفق، یعنی حل مسئله اصلی ما. شکست ما را مجددا به پروسه مدلسازی سوق می‌دهد. Smith,2001, 3 ). )

۲ – ۱۵ – مدل مطلوبیت مورد انتظار

مدل مطلوبیت مورد انتظار که یک مدل عقلایی رفتاری است، به وسیله روانشناسان معرفت شناسی مورد چالش قرار گرفته است. آزمایشات و همچنین نظر سنجی ها نشان می‌دهد که مردم برای تصمیمات ساده خود از روش‌هایی که مدل عقلایی در اختیار آنان قرار داده است استفاده نمی کنند و بجای بیشینه نمودن مطلوبیت ، مردم اکثرا تاثیرات و نتایج تصمیم را به عنوان چارچوب بر می گزینند. آن ها به ندرت به یک تحقیق همه جانبه و کل گرا دست می‌زنند.