الف)اهداف ناتو ازحمله به یوگسلاوی
در ۲۴ مارس ۱۹۹۹ ناتو، اتحادیه نظامی بلوک غرب، در پنجاهمین سال عمر خود به یک کشور مستقل که اعضای آن اتحادیه را هم مورد تهدید قرار نداده و به مخاطره نیفکنده بود. حمله نظامی نمود. این حمله که در تاریخچه ناتو بی سابقه بود با حمله هوایی و بمباران آغاز شد ناتو از ماه اکتبر سال ۱۹۹۸ (شش ماه پیش از آغاز حمله)، یوگسلاوی را که به کوزوو ۱۴ هزار نیرو فرستاده بود تا به بهانه محافظت از اقلیت صرب دست به نسل کشی کروات ها و مسلمانان بزند. تهدید به مداخله نظامی می کرد. حملات هوایی به یوگسلاوی زیان مالی فراوان وارد و یک پل رود دانوب آن کشور توسط ناتو ویران شد. در این حملات دولت آمریکا یک بمب افکن رادار گریز خود را از دست داد[۲۶۵].
علت آنکه از میان نبردهای گوناگون این نبرد برای بررسی انتخاب شده است این است که هیچ درگیری زمینی بین کشورهای ناتو و جمهوری فدرال یوگسلاوی وجود نداشته و حملات ناتو از هوا انجام می شده و تا حدودی نیز از طریق دریا و اصولاً حملات هوایی از طریق هواپیماهایی انجام می شد که از روی ناوهای هواپیمابر بلند می شدند.
ب)بررسی ابعاد حقوقی حملات در جنگ یوگسلاوی
۱)عدم تمییز بین جمعیت نظامی و غیر نظامیان
در این جنگ اغلب اوقات هواپیماهای ناتو از ارتفاع بالاتر از ۱۵ هزار پا تقریباً ۵ کیلومتری یا سه مایلی زمین پرواز می‌کردند که ناتو خارج از بردضدهوایی یوگسلاوی قرار داشت که این ریسک اشتباه در هدف گیری و افزایش تلفات غیرنظامیان را تا اندازه قابل توجهی افزایش می‌داد و از آنجا که سرعت هواپیما بالا بود. خلبانان ناتو به راحتی می توانستند نظامیان و غیرنظامیان را اشتباه گرفته و اهداف غیرنظامی را به جای اهداف نظامی دنبال کنند.[۲۶۶]بر اساس اصل تفکیک که در ماده ۴۸ پروتکل اول الحاقی آمده است طرفین درگیر باید تمام اقدامات لازم را انجام دهند تا بتوانند جمعیت نظامی و غیرنظامی را از یکدیگر تمییز داده و بین اهداف نظامی و غیرنظامی تمایز قائل شوند و بر همین اساس عملیات های خود را تنها علیه اهداف نظامی دنبال کنند.
در ۱۴ آوریل ۱۹۹۹ خلبانان ناتو به کاروانی از پناه جویان آلبانیایی تبار حمله کرد که در مسیر جاده جاکوویکا پریزرن در حال حرکت بوده اند. آن ها فکر می‌کردند این کاروان نظامی و آن را هدف قرار دادند حمله باعث کشته شدن ۷۰ تا ۷۵ غیرنظامی و زخمی شدن ۱۰۰ نفر دیگر شد ناتو عمیقاً در مورد اشتباه رخ داده اظهار تأسف کرد و ادعا نمود اگر چه خودروهایی که در این کاروان حضور داشتند در ویدئوی کابین خلبان شبیه تراکتور هستند اما ظاهراًً زمانی که با چشم غیرمسلم از ارتفاع بالا به آن ها حمله می شود به صورت خودرو نظامی دیده می شود حمله به این کاروان توسط کمیته دادگاه کیفری بین‌المللی یوگسلاوی سابق که برای بازنگری حملات ناتو تشکیل شده بود مورد بررسی دقیق قرار گرفت و تأکید بر آن شد که پرواز در چنین ارتفاعی و با سرعت چند صد مایلی در ساعت باعث می شود خلبانان نتوانند به درستی اهداف نظامی و غیرنظامی را در آن کاروان تشخیص دهند [۲۶۷]
۲)استفاده از بمب های خوشه ای:
نیروهای ناتو گاهی از بمب های خوشه ای علیه اهداف یوگسلاوی استفاده کردند بر اساس گزارش دیدبان حقوق بشر هواپیماهای آمریکایی حدود ۱۱۰۰ بمب خوشه ای CBU 78 را پرتاب کردند و هواپیماهای بریتانیا ۵۰۰ بمب از نوع RBL755 مورد استفاده قرار دادند.[۲۶۸]و هلند از ۱۶۵ بمب نوع CBU 87 استفاده کرد.[۲۶۹]
استفاده از بمب های خوشه ای توسط نیروهای ناتو پس از استفاده از این روش برای حمله به فرودگاه نیس مورد تردید قرار گرفت که بمبک های مختلفی روی نواحی مسکونی شهر افتادند خصوصاًً بیمارستانی که همان حوالی بود و یک بازار در این حوالی مورد حمله قرار گرفت و انفجار باعث کشته شدن ۱۴ غیر نظامی و زخمی شدن ۲۸ نفر شد. ناتو تأیید کرد که مسئول حمله بوده و آسیب وارده به بیمارستان و بازار را به سلاح هایی مربوط دانست که با هدف، یعضی فرودگاه ها برخورد نکرده اند و گزارش دیدبان جنگ بشر نیز نشان داد که بمب های CBU روی فرودگاز باز نشده اند بلکه درست پس از آزاد شدن از هواپیما باز شده و به بمبک ها با فاصله زیادی از هدف روی شهر پراکنده شده اند[۲۷۰]
۳)استفاده از اورانیوم ضعیف شده:
جمهوری فدرال یوگسلاوی مکرراً ادعا کرد که ناتو از مهمات اورانیوم تضعیف شده به طور غیرقانونی استفاده کرده‌است در گزارش مربوط به ۲۹ آوریل ۱۹۹۹ در دادگاه بین‌المللی علیه اعضای ناتو ادعا شده است که با مشارکت در استفاده از سلاح های حاوی اورانیوم ضعیف شده این دولت ها پایبندی خود به عدم استفاده از سلاح های ممنوعه را نقض کرده و باعث وارد شدن صدمات بسیار جدی به سلامت و محیط زیست شده اند.[۲۷۱]
با این حال دادگاه هرگز به ادعای مورد نظر رسیدگی نکرد هرگز نتوانست مصنوعات مطرح شده در این ادعا را بررسی کند آن گونه که مسلم است در این نبردها اصل تناسب منع حملات کورکورانه و سایر اصول پایه ای که در پروتکل اول الحاقی مورد تأکید قرار گرفته است آن گونه شد که باید رعایت نشده و همراه غیرنظامیان مورد تعرض واقع شدند و ارگان‌های بین‌المللی نیز توجه چندانی به این مسأله جهت مبارزه با ابر قدرت ها نداشته اند
۴)حمله به ایست گاه های رادیو و تلوزیونی:
حمله به ایستگاه های رادیو و تلویزیون و سایر اهداف همچون پل ها و غیره که اهداف نظامی را دنبال می‌کردند نیز همواره باعث آسیب شدید به غیرنظامیان شده است برای مثال در ۲۴ آوریل ۱۹۹۹ کمی پس از ساعت ۲ بامداد هواپیماهای ناتو مقر ایستگاه تلویزیونی را در برگلاد مورد حمله قرار دادند بمباران جای ۱۶ غیرنظامی را گرفت و ۱۶ نفر به شدت آسیب دیدند ناتو حمله به ایستگاه تلویزیوی را در راستای اهداف عملیاتی خود برای ایجاد اخلال در سیستم فرماندهی، کنترل و ارتباطی شبکه یوگسلاوی قرار داد.[۲۷۲]
در ۲۰ اکتبر سال ۹۹ آشنایان غیرنظامیان مجروح و ۴ تن از غیرنظامیان کشته شده در حمله به ایستگاه رادیو و تلویزیون در دادگاه اروپایی حقوق بشر شکایت کردند و این عمل را محکوم کردند اما در تصمیم گیری مربوط به ۱۰ دسامبر ۲۰۰۱ در این دادگاه اعلام شد که این دعوا ناروا است و استدلال ها بر آن بود که دعوای مذکور در حوزه مسئولیت های حقوقی دادگاه مورد نظر بر اساس ماده یک کنوانسیون نمی باشد.
با توجه به اینکه بمب های خوشه ای از پرکاربردترین ابزارها در این نبردها بوده اند در سطح بین‌المللی بر اساس قطع نامه ۱۳ دسامبر ۲۰۰۱ و ۱۳ فوریه ۲۰۰۳ و ۲۸ اکتبر ۲۰۰۴ پارلمان اروپا ضرورت بررسی هر چه سریع تر مسائل مربوط به نگهداری، تولید و انتقال یا صادرات مهمات خوشه ای به توافق بین‌المللی برای مشخص کردن مقررات و محدودیت ها یا ممنوعیت ها فراخوانده شد.[۲۷۳]
مبحث دوم :حمله آمریکا علیه افغانستان، حملات هوایی عراق علیه ایران
گفتار اول: جنگ آمریکا علیه افغانستان
الف)هدف دولت آمریکا برای حمله به افغانستان
