۱-۵- چارچوب نظری تحقیق
هدف نهایی تحقیقات مختلف در زمینه ساختار سرمایه و روش های مختلف تامین مالی، دستیابی به ساختار سرمایه بهینه در هر نهاد و سازمان با توجه به ماهیت کاری و فعالیت آن سازمان می‌باشد. آنچه که در این بین و قبل از طراحی مدل بهینه ساختار سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است، کشف ارتباط بین نوع مالکیت در هر سازمان با روش های مختلف تامین مالی می‌باشد. در واقع بررسی ارتباط بین روش های مختلف تامین مالی و نوع مالکیت، پیش نیاز دستیابی به ساختار سرمایه بهینه در هر سازمان می‌باشد و پیش‌بینی منابع تامین اعتبار آتی در سازمان‌ها خواهد شد. لذا در این تحقیق با درک ضرورت و اهمیت این موضوع، درصدد تبیین رابطه روش های مختلف تامین مالی و ساختار مالکیت در شرکتهای بورسی هستیم.در این راستا، با درنظر گرفتن شرکتهای فعال در بورس کشور با توجه به نوع فعالیت و شیوه های تامین مالی، از سه روش تامین مالی : انتشار سهام عادی، انتشار اوراق مشارکت و دریافت تسهیلات بانکی به عنوان متغیرهای وابسته تحقیق و همچنین از سه نوع مالکیت : مالکیت نهادی، مالکیت حقیقی و تمرکزمالکیت به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق استفاده شده است، برای تصریح بهتر مدل نیز از برخی متغیرهای کنترلی همچون اندازه شرکت، نسبت بازده سرمایه گذاری ها[۳] و اهرم ها[۴] استفاده شده است.
با توجه به توضیحات مطرح شده می توان مسئله اصلی در این تحقیق را بررسی رابطه بین نوع مالکیت و انواع روشهای تامین مالی در شرکت‌ها تعریف نمود. بنابرین سوال اصلی این تحقیق عبارت است از اینکه: نوع مالکیت شرکتهای بورسی چه تاثیری بر انتخاب روش های تامین مالی (انتشار سهام، انتشار اوراق مشارکت و دریافت تسهیلات بانکی) خواهد داشت؟
۱-۶-مدل مفهومی تحقیق
مدل‌های تحقیق در مورد هر یک از مفروضات به شرح زیر خواهد بود.
الف) مدل اول تحقیق:
برای آزمون فرضیه اصلی اول و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل اول تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):
SIit = β۰ + β۱IOWNit + β۳COWNit + β۴INSTit +β۵ROAit + β۶SIZEit + β۷LEVit + εit
که در آن:
β۰به عنوان ضریب ثابت، عرض از مبدأ یا مقدار ثابت
βiمیزان اثر هر یک از متغیرها را بر متغیر وابسته نشان می‌دهد، به عبارتی بیانگر شیب معادله است.
i بیانگر شرکتهای مورد مطالعه و t بیانگر سال می‌باشد.
SI بیانگر میزان سهام عادی منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
SI it =
مبلغ سهام عادی منتشر شده
ارزش دفتری کل دارایی‌ها
IOWN بیانگر میزان مالکیت سهام‌داران حقیقی در شرکت است.
COWN نشادهنده میزان تمرکز مالکیت می‌باشد.
INST بیانگر میزان سهام‌داران نهادی در شرکت است.
ROA متغیر کنترلی مدل در نظر گرفته می شود و بیانگر نسبت بازده حقوق صاحبان سرمایه نسبت به سرمایه شرکت است. که به شرح زیر محاسبه می شود:
ROA it =
سود خالص
ارزش دفتری کل دارایی‌ها
SIZE که به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود و از طریق لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارایی ها محاسبه می شود.
LEV به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود، اهرم مالی شرکت است که از نسبت ارزش دفتری بدهی ها به ارزش دفتری کل دارایی ها به دست می‌آید. محاسبه آن به شرح زیر است:
LEV it =
ارزش دفتری بدهی‌ها
ارزش دفتری کل دارایی‌ها
εitبیانگر خطای تصادفی شرکت i در پایان سال t می‌باشد.
ب) مدل دوم تحقیق:
برای آزمون فرضیه اصلی دوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):
BIit = β۰ + β۱IOWNit + β۳COWNit + β۴INSTit +β۵ROAit + β۶SIZEit + β۷LEVit + εit
که در آن:
BI بیانگر میزان اوراق مشارکت منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
BI it =
مبلغ اوراق مشارکت منتشر شده
ارزش دفتری کل دارایی‌ها
و سایر متغیرها همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.
ج) مدل سوم تحقیق:
برای آزمون فرضیه اصلی سوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):
LIit = β۰ + β۱IOWNit + β۳COWNit + β۴INSTit +β۵ROAit + β۶SIZEit + β۷LEVit + εit
که در آن:
LI بیانگر میزان تسهیلات مالی دریافتی از بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
LI it =
مبلغ تسهیلات مالی دریافتی
ارزش دفتری کل دارایی‌ها
و سایر متغیرها نیز همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.
۱-۷- فرضیه‌ها
فرضیه اصلی اول:
بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
این فرضیه شامل ،فرضیه های ۱تا ۳ به شرح ذیل می‌باشد:
فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم فرعی: بین تمرکزمالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه اصلی دوم:
بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
این فرضیه شامل ،فرضیه های ۱تا ۳ به شرح ذیل می‌باشد:
فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم فرعی: بین تمرکزمالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
