بند دوم: ازدواج وخانواده در دوران ساسانی:

اصل تعدد زوجات، اساس تشکیل خانواده به شمار می‌رفت.در عمل، عده ی زنانی که مرد می‌توانست داشته باشد، نسبت به استطاعت او بود.ظاهراًً مردمان کم بضاعت، بیش از یک زن نداشتند.رییس خانه، از حق ریاست دودمان بهره مند بود.یکی از زنان، سوگلی و صاحب حقوق کامله محسوب می‌شد و او را زن ممتاز می‌خواندند.از او پست تر زنی بود که به عنوان خدمتکار داشت.

شوهر مکلف بودکه مادام العمر، زن ممتاز خود را نان داده و نگهداری نماید.هر پسری، تا سن بلوغ و هر دختری تا زمان ازدواج دارای همین حقوق بوده است.

تربیت طفل به عهده ی مادر بوده و در صورت احتیاج، پدر، خواهر یا دختر بزرگ خود را به تربیت کودک می‌گماشت.اگر پسری پدر را چنان که سزاوار شاٌن اوست حرمت نمی گذاشت، ارث پدری او به مادر تعلق می‌گرفت، مشروط بر اینکه مادر بیش از فرزند، شایستگی و اهلیت داشته باشد. تعلیم مذهبی دختر را، مادر به عهده داشت، اما حق شوهر دادن او، به پدر اختصاص داشت.اگر پدر در قید حیات نبود ، شخص دیگری اجازه ی شوهر دادن دختر را نداشت.این حق نخست به مادر تعلق می‌گرفت و اگر مادر مرده بود، این امر متوجه یکی از اعمام یا اخوال می‌شد^[۹۰].

بند سوم: ازدواج در ایران کنونی:

در ایران مقررات ازدواج عمدتاًً بر اساس فقه امامیه تدوین شده و ازدواج به دو نحو دائم و موقت صورت می‌پذیرد. در مذهب جعفری آیین اسلام این دو ازدواج درپاره ای موارد مشترک و در برخی دیگر اختلاف دارند.

اختلاف اصلی ازدواج دائم و موقت، در مدت زمان آن است ‌به این صورت که در ازدواج موقت پس از پایان مدت رابطه زوجیت تمام می‌شود. همچنین در ازدواج موقت طلاق وجود نداردهمین که زمان مقررمیان آن دو به پایان رسید، زن و شوهرمطلقه محسوب ‌می‌شوند و زن حق نفقه ندارد، ونیز زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. مهریه در هر دو نوع ازدواج وجود دارد در حالی که در ازدواج موقت، اگر مهریه تعیین نشود عقد باطل می‌شود. ولی در ازدواج دائم عقد باطل نمی‌شود و می‌توان آن را بعداً تعیین کرد یا در صورت عدم توافق مهرالمثل تعیین کرد.(یعنی مهریه ای که برای دختران هم شان اودرعرف تعیین می‌شود.)

الف: مشخصه ازدواج

مهمترین ویژگی ازدواج قانونمند بودن آن است. ازدواج به هر صورتی که باشد قانونمند است تمامی مراحل ازدواج از پیوند تا طلاق و نیز پس از فوت یکی از طرفین، قانونمند است. ‌بنابرین‏ هر ازدواجی بر پایه یک سری قوانین شکل گرفته است و ادامه می‌یابد. این قوانین به سه شکل است: ۱-قوانین عرفی، ۲-قوانین شرعی، ۳-قوانین مدنی وجود دارد.^[۹۱]

ب: ازدواج و ارزش ها

امر ازدواج ‌و تشکیل خانواده بر خلاف آنچه که در نزد برخی از مکاتب وشبه مذاهب می‌بینیم در اسلام امری محکوم و مطرود نیست، قداست و پاکی است.

رسول خدا(ص)فرمودند هیچ چیز نزد خدا ‌محبوب‌تر از خانه ای نیست که به وسیله ازدواج آباد گردد.

و نیز ایشان فرمودند: من احب فطرنی فلیستن بسنتی و من سنتی النکاح.

آن کس که مذهب و روش مرا دوست دارد می‌بایست به سنت من پایبند شود و از سنت من ازدواج است. از نظر قرآن ازدواج ‌و تشکیل خانواده یک ضرورت اجتماعی ، روانی، غریزی، تنظیمی، اقتصادی و اخلاقی ، عاطفی و تربیتی است.

از نظر اسلام تن دادن به ازدواج موجب پیدایش ارزش‌ها، فواید و غنایم بسیار است که برخی از آن ها را به صورت مختصر بررسی می‌کنیم.

بنداول: ارزش یافتن زوجین

«اسلام با همه ی ارزش و اعتباری که برای زن یا مرد قائل است اعتقاد دارد که هیچ یک از آنان به تنهایی کامل نیست.در سایه ی ازدواج زن و شوهر از حالت فرد بیرون آمده و به مقصد زوجیت که نوعی کمال است می‌رسند.و این خود موجب ارزش یافتن زن و مرد است.

ازدواج از دید اسلام موجب تکمیل و تکامل است و در سایه ی چنین امری است که هر کدام به

مقام واقعی خود دست می‌یابند و به احساس بهتری نسبت به خود می‌رسند.» ^[۹۲]

بند دوم: دست یابی به وحدت

«در سایه ازدواج زن و مر به وحدتی دست می‌یابند که جلوه آن را در جای دیگری نمی توان سراغ گرفت.زوجین چون یک روح در دو بدن می‌شوند، محرم اسرار هم و سبب آرامش و سکون هم خواهند شد.

پس در سایه ی ازدواج، اتحاد روح و روان پدید خواهد آمد و زن و مرد آن چنان به صفا و صمیمیت می‌رسند که همه ی توان و امکان خود را در راه خیر و سعادت هم صرف می‌کنند.و چه بسیار دیده شده که زن و شوهر خود را برای یکدیگر فدا کرده‌اند.» ^[۹۳]

۱- ارزش یافتن زندگی

ازدواج سبب می‌شود که زندگی انسان ارزش و معنی پیدا کند، چه بسا باعث شود بسیاری از اختلاف سلیقه ها را بخاطر یکدیگر پوچ و بی‌ارزش انگاشته به اهدافی بالاتر اندیشه کنند.

ازدواج حتی عبادتها را هم ارزش و ارتقاء می‌دهد، از نظر اسلام عبادت افراد متاهل و مجرد یکسان نیست.رسول گرامی فرمودند: دو رکعت نماز فرد متاهل، با ارزشتر از هفتاد رکعت نماز فرد عزب است.

از نظر اسلام اصزلاً خود ازدواج نوعی عبادت است به شرطی که رضای خدا و قرب به اومطرح و مورد نظر باشد ، نه رسیدن به مقام، زیبایی و ثروت.

ج: ازدواج و سعادت‌ها

«ازدواج سبب سعادتمندی‌ها و خیرها و اطمینان‌هاست.آنکس که موجبات ازدواج برایش فراهم آمده باشد و بدان تن در دهد ، به حقیقت خود را به سعادتی نائل ‌کرده‌است ، دامنه این سعادت وسیع و در بر گیرنده ی جنبه‌هایی متعدد از حیات آدمی است که به آن ها اشاره می‌کنیم:

۱-حفظ دین

ازدواج موجبی برای تحت کنترل در آوردن رفتار، دوری و برکناری از لغزش و انحراف ، رعایت تقوای بدن و در نتیجه حفظ دین است .روایات اسلامی نیز زناشویی را عامل حفظ دین معرفی ‌کرده‌است ، حضرت رسول (ص) فرموده اند: آنکس که ازدواج کند نیمی از دینش را حفظ ‌کرده‌است .

۲- حفظ عفت

ازدواج سبب حفظ عفت و دوری و بر کناری او از آلودگی‌های متعدد می شودو این خود سبب ایمنی فرد از عوارض نا امن کننده روان و برهم زننده سلامت جسم است.

۳- ازدیاد نسل

شاید ‌بر اساس دیدی که در برخی از نقاط جهان وجود دارد، فرزند دار شدن نوعی ضد ارزش و مایه ی بدبختی به حساب بیاید در حالی که اسلام دوست دارد بر شمار نسل اضافه شود و داشتن فرزندان صالح را برای یک خانواده از عوامل سعات بحساب می‌آورد، تا جایی که در انتخاب

همسر نیز توصیه می‌کند که با زنان نازا ازدواج نکنند.» ^[۹۴]

گفتارسوم: ازدواج در اسلام

بند اول: پیشینه ازدواج