د)- برتری ویژ گی
یک شرکت خط تولیدش را توسعه میدهد تا بتواند تجهیزات دقیق تری تولید کند و نیازهای بخش های دیگر بازار را که به دقت بیشتری نیاز دارد، تامین کند.
یک عامل کلیدی جهت کشف بازارهای جدید، توجه به متغیرهای بخش های مختلف بازار است. گاهی اوقات توجه به بازارها، حتی با روشی متفاوت نمی تواند قسمت مفیدی از بازار را پوشش دهد. این امر به خصوص برای شناسایی قسمت های مختلف بازار که به درستی به کار گرفته نشده است، میتواند مفید باشد. به طور کلی بخش های مختلف بازار باید مورد بررسی قرار گیرد و تا جایی که برای نام تجاری مورد نظر، ارزش وجود دارد، عرضه محصولات صورت گیرد. ورود به بازارهای جدید، بدون فراهم کردن ارزش افزوده برای آن ها، بسیار خطرناک میباشد(آکر، ۱۳۸۶، ۲۹۳-۲۹۲).
۲-۱-۵- توسعه بازار فرش
یکی از مهمترین ابزارهای استراتژی توسعه صادرات، برخورداری از مزیت نسبی در گردونه مبادلات خارجی است. ممکن است کشوری از لحاظ تولید مزیت داشته باشد ولی از نظر بازرگانی فاقد مزیت باشد. این فقدان مزیت بازرگانی از ناکارایی نسبی در بازاررسانی کالا در مراحلی همچون بسته بندی، حمل، کنترل کیفیت. استانداردهای تولیدی، عدم دسترسی به اطلاعات مربوط به تجارت جهانی و … ناشی می شود(جیمن و دیگران، ۱۹۸۰، ص۸۴). بخش صادرات ایران به علت عدم وجود بستر دانشی مناسب و کارا نتوانسته است به خوبی توسعه یابد. به طوری که در اغلب موارد کالا و خدمات صادراتی ما با وجود برخورداری از کیفیت مطلوب و حتی فراتر از استانداردهای جهانی به دلیل نبود یک سیستم مناسب اطلاع رسانی و عارضه یابی در بخش مبادلات خارجی جایگاه شایسته خود را در بازارهای جهانی به دست نیاورده است، در اغلب موارد بازرگانان به جای افزایش صادرات، زمینه را برای افزایش واردات مهیا کردهاند(غضنفری و همکاران، ۱۳۸۷، ص۴). تجارت فرش دستباف در بازارهای جهانی معدود نظیر انگلیس، آلمان، ایتالیا، فرانسه، آمریکا، کانادا، سوئیس، چند قرنی است که توسط ایرانیان به صورت متمرکز انجام میگیرد. اتکاء به این چند بازار سنتی گاهی بنا به مناسبات سیاسی در سطح بین الملل بویژه شرایطی که دولتمردان این کشورها به دلایل سیاسی و اقتصادی برای ایران به وجود می آورند. روند تجارت فرش و یا سایر اقلام ایران را تحت تاثیر قرار داده و از لحاظ کمی با تلاطم و نوسانات اقتصادی شدیدی مواجه ساخته اند، به طوری گاهی برخوردهای آنان در قالب وضع قوانین مقطعی، اقتصاد فرش را تا مرز رکود پیش برده اند، نظیر برخوردهای تبعیض آمیزی که جامعه اروپا در سالهای گذشته با صادرکنندگان فرش ایرانی در خصوص بهره مندی از سهمیه معافیت از پرداخت حقوق گمرکی برای صدور فرش تعیین کرد، ایران به دلیل عدم عضویت در گات نمی توانسته موافقتنامه بینالمللی منسوجات که در سال ۱۹۸۰ میلادی در جامعه اروپا منعقد شده بود بپیوندد. لذا از سهمیه مذبور نیز نمی توانست برخوردار باشد و در مقابل کشورهای رقیب چون هند و پاکستان از سهمیه معافیت بهره میبرند و این قانون فرصت مناسبی برای رشد صادرات این کشورها بود. پیش آمدن چنین شرایطی موانعی را برای توسعه و رشد اقتصادی فرش ایرانی فراهم می آورد که انعکاس آن در داخل نیز موجب بیکاری و تورم میگردد. اشباع بازارهای سنتی یکی دیگر از پدیده هایی تلقی میگردد که تاجر هر کالایی بدان توجه میکند وقتی که قرنها یک کالا با مشخصات گوناگون در یک یا چند بازار به صورت سنتی متمرکز گردد بالاخره زمانی فرا میرسد که آن بازار و بازارهای پیرامون و نزدیک آن نیز به مرز اشباع میرسد، در این هنگام چاره ای جز توسعه فعالیتها و یافتن بازارهای جدید وجود ندارد(وکیلی، ۱۳۸۱، ص۷۷).
۲-۱-۶- دلایل توسعه بازار فرش
۲-۱-۶-۱- گسترش بازار و ایجاد اشتغال
همچنان که میدانیم فرش دستباف در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود، همیشه یکی از مهمترین مشاغل اجتماعی به شمار آمده است، در قرن اخیر نیز اگرچه مشاغل صنعتی در کشور بسیار رایج شده است ولی حرفه قالی بافی همچنان یکی از منایع درآمد ساز در بین خانواده های روستایی و ایلیایی و حتی در شهرها محسوب میگردد. ایجاد اشتغال صنعتی و توسعه آن ها در جامعه نیاز به سرمایه گذاری سنگین دارد در حالی که شغل قالی بافی در هر شرایط زمانی و مکانی با کمترین سرمایه گذاری امکان پذیر است. و هرکس به نسبت سرمایه شخصی میتواند به راه اندازی آن اقدام نماید. بنابرین می توان با صدور فرش و تسهیل نمودن روند آن بخش اعظمی از درآمد کشور را تامین نمود، بعلاوه با برنامه ریزی و هدایت صحیح می توان از گرایش افراد بویژه جوانان به مشاغل واسطه ای غیر تولیدی کاست و جامعه را به طرف تولید هدایت کرد و فرهنگ اقتصاد بر مبنای تولید را در اذهان تقویت نمود نتایجی که از این برنامه به دست میآید عبارت است از:
الف) توسعه شغلی افراد برای همه سنین توانا و جویای کار
ب) تقویت فرهنگ تولید و فن آوری
ج) ایجاد رقابت سالم برای ارتقاء کیفیت تولید
د) کنترل و نظارت بر تولیدات فرهنگی و هنری برای هدایت محصولات به بازارهای مطلوب
ه) ایجاد وحدت اندیشه در میان تولیدکنندگان فرش برای تولید بهتر در راستای خواسته های بازار
و) جلوگیری از مهاجرت های روستایی
نکات اشاره شده برخی از نتایجی است که در اثر سازماندهی و توجهات کافی برای اشتغال افراد به دست میآید. کاملا” روشن است که اگر رویکرد ما برای حمایت و هدایت و تقویت مشاغل بومی باشد، جامعه بالقوه پذیرای توسعه اشتغال در صنایع دستی بویژه قالی بافی است و از طرفی جامعه ایرانی به لحاظ روان شناسی اجتماعی گرایش و علاقه بسیاری به فرهنگ سنتی دارد فرهنگی که تولید و تقویت آن فی نفسه لذت آفرین است. نکته دیگری که لازم است بدان توجه کنیم اینکه فرش بافی دارای قابلیت پذیرش علم و صنعت و تکنولوژی است، یعنی اگر خواسته باشیم از تکنولوژی کامپیوتر و انواع ماشین آلات در ساخت و ساز و تولید آن کمک بگیریم و بر تولید آن تسریع و تسهیل ببخشیم امکان پذیرش و تلفیق آن وجود دارد(وکیلی، ۱۳۸۱، صص۷۹- ۷۸).
۲-۱-۶-۲- توسعه بازار فرش موجب رونق اقتصاد ملی کشور می شود
پس از پیدایش نفت و ایجاد بازار جهانی آن، تمام برنامه های اقتصادی خرد و کلان کشور بر اساس درآمدهای حاصله از آن تنظیم میگردد. از آنجا که بازار فروش نفت غالبا” تحت تاثیر سیاستهای جهانی است، اثرات منفی آن در برنامه های اقتصادی کشور کاملا” آشکار است تورم اقتصادی، سرعت درآمدها، معلق ماندن بسیاری از طرحهای عمرانی و……. ناشی از تاثیر گذاری نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی است. توسعه فروش فرش و برنامه ریزی برای تولید سالم و هدایت شده آن علاوه بر اینکه بنیه اقتصادی کشور را تقویت میکند از طرفی به دلیل عدم نیاز به سرمایه گذاری کلان موجب ارز آوری قابل توجهی میگردد. در سالهای گذشته تجربه نشان داده که در زمان رونق بازار، فرش توانسته بیش از پنجاه درصد اعتبارات ارزی برنامه اقتصادی کشور را تامین سازد(وکیلی، ۱۳۸۱، ص۸۰).
۲-۱-۶-۳- اشباع بازار