الف- مزایای کوتاه مدت:
در این جا کوتاه مدت به دوره ی زمانی یک ساله پس از آغاز بانکداری الکترونیکی اطلاق می‌شود. که اهم ویژگی های این دوره عبارتند از:
– رقابت یکسان
– نگهداری مشتری
– جذب مشتری
ب- مزایای میان مدت:
در اینجا میان مدت به دوره ی زمانی بین ۱۲ تا ۱۸ ماه پس از آغاز بانکداری الکترونیکی، اطلاق می‌شود. اهم ویژگی های این دوره عبارت است از:
-
- یکپارچه سازی کانال های مختلف
-
- نگهداری مشتری
-
- گستردگی طیف مشتریان
-
- هدایت مشتریان به سوی کانال های مناسب با ویژگی های مطلوب
- کاهش هزینه
یکی از پیامدهای مهم پیاده سازی و اجرای سیستم بانکداری الکترونیکی ادغام کانال های مختلف توزیع خدمات است و اصولاً ادغام این کانال ها، بانک ها را در ارائه ی خدمات مناسب به مشتریان توانا ساخته و در نتیجه بانک ها می‌توانند از طریق این کانال ها، خدمات متنوعی به مشتریان ارائه دهند.
ج- مزایای بلند مدت:
در این جا بلند مدت به دوره ی زمانی ۱۸ ماه پس از شروع بانکداری الکترونیکی اطلاق می‌شود، که در این دوره بانک ها از طریق کاهش هزینه و صرفه جویی نسبت به مقیاس، درآمدهایشان افزایش می‌یابد. اهم این ویژگی ها به شرح زیر است:
-
- کاهش هزینه های عملیاتی
-
- کاهش هزینه ی پردازش معاملات و اطلاعات
-
- ارائه ی خدمات به مشتریان بازار هدف
- ایجاد درآمد مناسب تر و گسترده تر (زحمتکش، ۱۳۹۲)
۲-۱۰-۲ بانکداری الکترونیکی در ایران
با در نظر داشتن پیشرفت های سریع فن آوری اطلاعات و ارتباطات و به کارگیری آن در نظام بانکداری، جمهوری اسلامی ایران نیز از دهه های ۶۰ و ۷۰ شمسی تلاش های زیادی را در جهت استفاده از سامانه های رایانه ای در بانک ها انجام داد. با وجود موانع و مشکلاتی که در راه گسترش بانکداری الکترونیکی وجوه در ایران وجود داشت، اقدامات قابل توجهی در این زمینه انجام شده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان می‌دهد دستگاه های خود پرداز در ایران از سوی مردم به عنوان نماد بانکداری الکترونیک شناخته می‌شوند، چرا که شروع بانکداری الکترونیک در کشور با نصب و راه اندازی دستگاه های خود پرداز همراه بود.
تا قبل از سال ۱۳۶۹ اقدام جدی جهت استفاده از کارت های بانکی در کشور صورت نگرفت تا آنکه در سال ۱۳۷۰ بانک تجارت توانست اولین کارت بانکی را صادر نماید که به طرح چک کارت بانک تجارت معروف شد. پیرو این اقدام بانک تجارت، بانک سپه نیز در سال ۱۳۷۱ با نصب هفت دستگاه ماشین خودپرداز (ATM) کارت بانکی صادر کرد (راحمی، ۱۳۹۰).
۲-۱۰-۳ تحولات بانکداری الکترونیکی
چند دهه اخیر تحولات شگرفی در نظام بانکداری به وجود آمده است. این تحولات را به چهار دوره می‌توان تقسیم نمود. در هر دوره تا حدی رایانه و نرم افزار جایگزین انسان‌ها و کاغذ شده اند.
به عبارت دیگر فناوری جدید و الکترونیکی شدن بانکداری به آن ها این امکان را می‌دهد که سرعت، کیفیت، دقت، هزینه و تنوع خدمات خود را افزایش دهند.
در ادامه چهار دوره تحول در نظام بانکداری تشریح خواهد شد.
دوره اول: اتوماسیون پشت باجه
در این دوره که نقطه آغازین کاربرد رایانه در نظام بانکداری می‌باشد با بهره گرفتن از رایانه های مرکزی، اطلاعات و اسناد کاغذی تولید شده در شعب، به صورت دسته ای به مرکز ارسال و شبانه پردازش روی آن ها انجام می‌شود. در این دوره کاربرد اصلی رایانه محدود به ثبت دفاتر و تبدیل به فایل‌های رایانه ای است. فناوری اتوماسیون پشت باجه که در دهه ۱۹۶۰ رواج داشت این امکان را فراهم نمود تا دفاتر و کارت‌ها از شعب حذف و گردش روزانه حساب‌ها در پایان وقت هر روز به رایانه های مرکزی برای بروز شدن ارسال گردد.
دوره دوم: اتوماسیون جلوی باجه
این دوره از زمانی آغاز می‌شود که کارمند شعبه در حضور مشتری عملیات بانکی را به صورت الکترونیکی ثبت و دنبال می‌کند. از اواخر دهه ۱۹۷۰ امکان انتقال آنلاین اطلاعات به صورت مؤثر در بین شبکه های بزرگ رایانه ای و ترمینالهای ورودی و خروجی داده ها، از طریق به کارگیری ترمینالهایی که به ظاهر شبیه به رایانه شخصی امروزی بودند و از طریق خطوط مخابراتی به رایانه های بزرگ مرکزی متصل می شدند، به وجود آمد.
دوره سوم: متصل کردن مشتریان به حسابهایشان
در این دوره که از اواسط دهه ۸۰ آغاز شد امکان دسترسی مشتریان به حسابهایشان فراهم گردید. یعنی مشتری از طریق تلفن یا مراجعه به دستگاه خودپرداز و استفاده از کارت هوشمند یا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به حسابش دسترسی پیدا می‌کند و ضمن انجام عملیات دریافت و پرداخت، نقل و انتقال وجوه به صورت الکترونیکی انجام می‌دهد.
دوره چهارم: یکپارچه سازی سیستم‌ها و مرتبط کردن مشتری با تمامی عملیات بانکی
آخرین دوره تحول در نظام بانکی زمانی آغاز می‌شود که همه نتایج به دست آمده از سه دوره قبل به طور کامل مورد توجه قرار گیرد و مشکلات آن ها برطرف گردد و کلیه عملیات بانکی به طور الکترونیکی انجام شود. در این دوره هم بانک و هم مشتریان می‌توانند به طور دقیق و منظم اطلاعات مورد نیازشان را کسب نمایند. گرچه آهنگ این تحولات متفاوت است اما این چهار دوره به طور یکسان در صنعت بانکداری روی خواهد داد. لازمه ورود به این مرحله داشتن امکانات و بسترهای مخابراتی و ارتباطی پیشرفته و مطمئن است (حیدر پور و گتابی، ۱۳۸۶).
جدول ۲-۱ مقایسه بانکداری سنتی با بانکداری الکترونیکی
بانکداری نوین (الکترونیکی)
بانکداری سنتی
– بانکداری نامحدود از لحاظ مکانی
– رقابت نامهای تجاری
– ارائه خدمات گسترده
– ارائه خدمات متنوع بر اساس سفارش مشتری و نوآوری
– بانک‌های چند منظوره مجهز به امکانات الکترونیکی
– تمرکز بر هزینه و رشد درآمد
– کسب درآمد از طریق کارمزد
– از نظر زمانی نامحدود و ۲۴ ساعته
– وجود رابطه نزدیک و تنگاتنگ بین بانکی
– به علت استفاده از رایانه، حجم کاغذ و نیروی انسانی
با شدت کاهش می‌یابد.
– بازار محدود
– رقابت بین بانک‌ها
– ارائه خدمات محدود
– ارائه خدمات به یک شکل خاص
– متکی بر شعب
– تمرکز بر هزینه
– کسب درآمد از طریق حاشیه سود
– در قید ساعات اداری
– نبود رابطه نزدیک و مرتبط (بین بانکی)
– به علت وجود ساختار مبتنی بر کاغذ نیروی
انسانی نیاز دارد.
(زری باف و همکاران، ۱۳۸۹)
۲-۱۰-۴ ضرورت بانکداری الکتریکی:
بانکداری الکترونیکی برای جامعه ی ایران بنا به دلایل زیر ضروری هستند:
