همه این شواهد نشان می‌دهد که داده های جریان نقدی بیانگر ارزیابی اطلاعات مربوطه است. با این حال، به صورت غیرمستقیم وجود دارد. تفکیک ساده سوددهی بین درآمد عملیاتی و درآمدهای دیگر سطوح تقریباً برابری از ارزیابی ارتباط را نشان می‌دهد. این تنها زمانی است که سوددهی، جریان نقدی عملیاتی یا سیستم تعهدی به حد غایت بوده، تمایز بین جریان نقدی عملیاتی و سیستم تعهدی مناسب و ارزیابی سودمند می شود.
۲-۱-۱۱ محتوای اطلاعاتی سوددهی حسابداری و ارزش بازار شرکت ها
هدف اصلی گزارشگری مالی کمک به استفاده کنندگان به ویژه سرمایه گزاران در تصمیم گیری های اقتصادی است و ارزیابی ارزش شرکت، مبنای اصلی تصمیمات اقتصادی سرمایه گذاران قرار می‌گیرد. نهادهای حرفه ای حسابداری و مالی با تأکید بر تدوین استانداردهای حسابداری که بتواند در قالب صورت های مالی، اطلاعاتی مفید و مربوط برای سرمایه گذاران و سایر گروه‌های استفاده کننده ارائه کند، در راستای تحقق اهداف مورد نظر حسابداری گام های اساسی برداشته اند و انتظار می رود تلاش آن ها به ارتقای کیفیت صورت های مالی و افزایش توان پیش‌بینی متغیرهای حسابداری کمک کند. با توجه به جنبه‌های اقتصادی اطلاعات، گزارشگری مالی و سیستم حسابداری نقش حیاتی در بازار سرمایه کارا ایفا می‌کنند (کردستانی و رودنشین، ۱۳۸۵).
موضوع این است که گروه‌های مختلفی چون سرمایه گذاران، سهام‌داران، مدیران، کارکنان و حکومت در تمرکز و کاربرد سود منجر به معرفی شدن سود به عنوان یک مفهوم بنیادین در حسابداری شده است. بنابرین، سود یکی از مهم ترین اطلاعات مالی گزارش شده توسط شرکت ها است. در واقع، سرمایه گذاران و بسیاری از کاربران دیگر اطلاعات حسابداری، سود را به عنوان یک منبع مهم اطلاعات برای ارزیابی عملکرد شرکت ها[۲۰] در نظر می گیرند و آن را به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی در قیمت گذاری سهام بر می شمرند. نتایج مطالعه نخست که در حوزه سودمندی اطلاعات حسابداری توسط بال و براون انجام شده است نشان داد که قیمت بازار اوراق بهادار به اعلام سود خالص واکنش نشان می‌دهد. در این زمینه پنمن و همکاران (۲۰۰۷) اظهار داشتند در صورتی که سوددهی حسابداری قادر به پیش‌بینی ارزش شرکت باشد دارای کیفیت مطلوبی خواهد بود. سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان صورت های مالی برای ارزیابی توان سود آوری خالص جریان های نقدی ورودی و پیش‌بینی سودهای آتی از اطلاعات منعکس شده در سود حسابداری استفاده می‌کنند. سودمندی اطلاعات منعکس شده در سود حسابداری زمانی تأیید می شود که سود حسابداری بتواند سرمایه گذاران را در پیش‌بینی جریان های نقدی از نظر مبلغ، زمان دستیابی و میزان عدم اطمینان کمک نماید. (دیچو و همکاران، ۲۰۰۸).
بر این اساس تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری تلاش می‌کنند تا بر انطباق اطلاعات سیستم حسابداری با اطلاعات سودمند مورد نیاز سرمایه گذاران بیفزایند. آن ها هدف اصلی حسابداری را تامین نیازهای اطلاعاتی بازار سرمایه عنوان می‌کنند. بنابرین ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزشیابی سهام یا مربوط بودن اطلاعات حسابداری به ارزش شرکت که در تحقیقات اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته، به عنوان یک الگوی اصلی در تحقیقات حسابداری مالی مطرح شده است (کردستانی و رودنشین، ۱۳۸۵).
در همین ارتباط، عبدالغنی (۲۰۰۵)[۲۱] با اشاره به روش های متفاوت اندازه گیری کیفیت سود، و با بهره گرفتن از سه روش نشان داد که روش های متفاوت اندازه گیری کیفیت سود منجر به ارزیابی های متفاوت می شود و یک صنعت یا یک شرکت را نمی توان بر اساس یک روش دارای کیفیت سود بالا و پایین در نظر گرفت. به همین دلیل وی پشنهاد کرد که افراد ذی نفع پیش از انجام هر گونه تصمیمات سرمایه گذاری باید بیش از یک روش را برای ارزیابی کیفیت سود برگزینند. هم چنین، کین و لایز (۲۰۰۰) محتوای اطلاعاتی و مربوط بودن سود به قیمت سهام را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که محتوای اطلاعاتی متغیرهای حسابداری طی دوره تحقیق ثابت و فاقد تغییر بوده است، در حالی که مربوط بودن متغیرهای حسابداری به ارزش شرکت سیر نزولی داشته اند. برنارد (۱۹۹۵) یکی از نخستین کسانی بود که اثر متغیرهای حسابداری را روی قیمت سهام آزمون کرد. وی در مطالعه خود رابطه بین ارزش بازار هر سهم و متغیرهای حسابداری از قبیل: ارزش دفتری هر سهم، سود هر سهم را بررسی نمود و نتیجه گرفت که که متغیرهای حسابداری پیش گفته می‌تواند ۶۸ درصد تغییرات در ارزش بازار سهام را تبیین نماید. فیر (۱۹۹۷) نیز رابطه بین متغیرهای حسابداری مانند اندازه واحد اقتصادی، ارزش دفتری هر سهم و سود هر سهم را با ارزش بازار هر سهم مطالعه نمود، که نتیجه تحقیق نشان دهنده رابطه معنی دار، بین متغیرهایی چون سود آتی واحد تجاری، اندازه واحد تجاری و ارزش دفتری هر سهم و ارزش بازار هر سهم است. بارث و همکاران (۲۰۰۲) نیز به بررسی این موضوع پرداختند که تجزیه سود حسابداری تا چه اندازه به پیش‌بینی سود غیر عادی کمک می‌کند و تغییرات ارزش بازار سهام عادی را توضیح می‌دهد. نتایج تحقیق دلالت بر آن دارد که تجزیه سود به دو بخش تعهدی و نقدی باعث کاهش خطای پیش‌بینی ارزش بازار سهام می‌گردد. به طور کلی پذیرفته شده که سوددهی نقش مهمی در الگوهای ارزیابی سرمایه گذاران – مثلاً، به عنوان بخشی از تحلیل بنیادی بر مبنای نسبت قیمت به سوددهی بازی می‌کند. با این وجود، شیوه ها و الگوهای ارزیابی استاندارد[۲۲] در عمل به صورت گسترده ای استفاده می‌شوند (کلاوسورثی و همکاران، ۲۰۱۰).
به هر حال، ارزش بازار شرکت بیانگر ثروت سهام‌داران است و در رویکرد ارزیابی متوازن، ارزش سهام به عنوان یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد شرکت است، بنابرین پیش‌بینی آن برای سرمایه گذاران و هم برای مدیریت از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق اطلاعات بخش نقدی و تعهدی سود حسابداری به عنوان متغیرهای توضیحی و ارزش بازار شرکت به عنوان متغیر وابسته مود بررسی قرار گرفته اند تا میزان مربوط بودن اطلاعات سود به ارزش شرکت تعیین شود (کردستانی، رود نشین، ۱۳۸۵).
۲-۱-۱۲نقش و اهمیت اقلام تعهدی
سود حسابداری بر اساس مبنای تعهدی شناسایی می شود. به طور معمول، استفاده از مبنای تعهدی موجب متفاوت شدن مکیزان سود عملیاتی گزارش شده با خالص جریان های نقدی عملیاتی و گزارش یک سری اقلام تعهدی در صورت های مالی می شود. قسمتی از سود حسابداری نقدی است. یعنی وجه نقد حاصل از عملیات شرکت در داخل این سود قرار دارد و قسمتی از آن را اقلام تعهدی (تفاوت بین سود و جریان های نقدی) تشکیل می‌دهند. بخش تعهدی سود، به مراتب از بخش نقدی آن دارای اهمیت بیشتری در ارزیابی عملکرد شرکت است. (مصطفی زاده، ۸۷: ۳۱).
