______________________________

^۱ http:// www.ramsar.org

^۲ The International Union for Conservation of Nature (IUCN)

اگر چه در حال حاضر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت نام دارد، اما همچنان از حروف اختصاری قدیم خود استفاده می‌کند. این سازمان بین‌المللی ترکیبی چندگانه دارد. ۸۲ دولت، ۱۱۱ نهاد دولتی و ۸۰۰ سازمان مردم نهاد و حدود ۱۰۰۰۰ متخصص در آن عضویت دارند. مقر آن گلاند سوییس است. ترکیب اعضای اتحادیه خاص و منحصر به فرد می‌باشد. اگرچه در آن تعداد ۸۲ دولت عضویت دارند، با این وجود سازمان بین الدولی محسوب نمی شود و باید آن را در زمره سازمان های مردم نهاد بین‌المللی جای داد. کمسیون حقوق بین الملل در نظر تفسیری خود در پیش نویس «مسئولیت سازمان های بین‌المللی» از این نهاد به عنوان سازمانی یاد می‌کند که در تعریف «سازمان بین‌المللی» مندرج در بند (الف) ماده آن نمی گنجد؛ در نتیجه از شمول مقررات کنوانسیون خارج است. علت هم آن است که اتحادیه جهانی حفاظت طبیعت، همان گونه که در ماده یک اساسنامه آن منعکس می‌باشد، بر اساس قانونی مدنی سوییس ایجاد شده است. با این وجود از جایگاه مهمی برخوردار است و در مقام عضو ناظر در سازمان ملل متحد و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ عضویت دارد.

هدف اتحادیه حفاظت از گونه ها و اکوسیستم است. اتحادیه یک رکن عمومی به نام «کنگره جهانی حفاظت» دارد که هر چهار سال یکبار تشکیل و برنامه کاری سازمان را تصویب و اعضای شورایی اتحادیه را انتخاب می‌کند. «شورا» که مرکب از ۳۲ نفر است و اعضای آن از سوی کنگره انتخاب می‌شوند.

یکی از اقدامات این سازمان در طول فعالیت خود، تلاش برای تهیه موافقتنامه های بین‌المللی حفاظت از گونه ها و زیستگاه های حیات وحش است. اتحادیه جهانی حفاظت، نقش محوری در تنظیم کنوانسیون رامسر، کنوانسیون میراث جهانی، کنوانسیون بن، کنوانسیون تنوع زیستی داشته است.

اتحادیه در شماری از معاهدات مرتبط با حفاظت از تالاب ها به صورت رسمی حضور دارد. دبیرخانه کنوانسیون رامسر در اتحادیه مستقر است که ‌به این ترتیب برای اجرای امور اداری آن معاهده، تسهیلات و خدمات مورد نیاز فراهم می شود.همچنین با کنوانسیون تنوع زیستی نیز از طریق کسب مقام مشاور، با کنفرانس اعضای کنوانسیون همکاری می‌کند.

• • اتحادیه جهانی حفاظت از حیات پرندگان:^۱ سازمانی است با مشارکت جهانی سازمان های حفاظتی که هدف آن حفاظت از پرندگان، سکونتگاه های آن ها و تنوع زیستی می‌باشد و در این راستا به دنبال همکاری جهت استفاده پایدار از منابع طبیعی می‌باشد. شرکای این سازمان در بیش از یکصد کشور و منطقه در جهان فعالیت می‌کنند.

• • مؤسسه‌ بین‌المللی مدیریت آب:^۲ این مؤسسه‌ یکی از ۱۵ مراکز مطالعاتی مورد حمایت گروهی متشکل از ۶۰ دولت، انجمن های خصوصی و سازمان های بین‌المللی و منطقه ای است که مجموعاً تحت عنوان گروه مشاوران تحقیقات کشاورزی بین‌المللی (CGIAR) شناخته می شود. مؤسسه‌ بین‌المللی مدیریت آب، سازمان غیر دولتی است که هدفش بهبود مدیریت اراضی و آبی برای غذا،معاش و طبیعت است.

• تالاب های بین‌المللی :^۳ تالاب های بین‌المللی، سازمانی بین‌المللی است که امر تقویت و ترمیم تالاب ها و منابع آن ها را برای انسان ها و تنوع زیستی به عهده گرفته است. این نهاد، سازمانی مستقل، غیرانتفاعی و جهانی است که از سوی اعضای آن که دولت ها و سازمان های غیردولتی سرتاسر جهان هستند، حمایت می‌شوند.

این اتحادیه به طور تقریبی دارای ۱۵۰ کارمند عضو، ۱۲ دفتر منطقه ای و ملی و تعدادی مراکز اجرای پروژه در سرتاسر جهان می‌باشد. همچنین از مشاوره های ۱۰۰۰ مشاور ویژه در موضوعات مختلف بهره می‌گیرد. نزدیم به ۱۵۰۰۰ داوطلب به WI از طریق ارائه اطلاعات بواسطه نظارت و کنترل بر روی میلیون ها پرندگان آبی مساعدت می نمایند. (irani&norazlina,2012,245)

در مجموع همان طور که ملاحظه شد، ترتیبات نهادی بین‌المللی حفاظت از اکوسیستم تالاب ها در یک مرکز یا سازمان بین الدولی متمرکز نشده اند و سازمان های فرعی و ترتیبات معاهده ایی، اعمال و اجرای تعهدات دولت ها را سامان داده و تضمیمن می کند. مجموع ترتیبات معاهده ای و سازمانی اعم از بین الدولی و غیردولتی، با قواعد مرتبط، نظام بین‌المللی حفاظت از تالاب ها را تشکیل می‌دهند. شایان ذکر است، همان طور که در بخش تبیین تعهداتی دولت ها بر اساس کنوانسیون های مربوطه گفته شد، کنوانسیون های مربوطه از این سازوکارها بهره مندند.

______________________________

^۱ BirdLife International (formerly ICBP)

^۲ International Water management Institute (IWMI)

^۳ Wetlands International

بخش چهارم: شیوه ها و تکنیک های حقوقی بین‌المللی حفاظت از محیط زیست تالاب ها

در گفتار پیش رو از تکنیک ها و روش هایی صحبت خواهد گردید، که در بحث حفاظت از محیط زیست تالاب ها امری لازم و ضروری است. لذا چرچوب حقوقی بین‌المللی مدیریت مناطق تالابی به موجب دستورالعمل های پیشنهاد شده از سوی کنوانسیون های مربوطه و ارزیابی آثار زیست محیطی به عنوان ابزاری در جهت مدیریت مناطق زیستی بررسی خواهد گردید. شیوه و تکنیک ها در واقع بخش فنی و مهندسی حفاظت از مناطق تالابی را در بر می‌گیرد، که البته این مباحث فنی و مهندسی، در بستر چارچوب حقوقی بین‌المللی تبیین گردیده است.

مبحث اول: چارچوب حقوقی بین‌المللی مدیریت تالاب ها

یکی از موضوعات و مقوله های مورد بحث در نشست های دولت های عضو معاهدات مرتبط با حفاظت از تالاب ها مدیریت این مناطق آبی است. مدیریت مدیریت استفاده و بهره برداری از منابع طبیعی تالاب ها هدفی مهم و وظیفه ای پیچیده به شمار می رود. ایجاد ابزارهای مدیریتی به منظور استفاده پایدار از منابع تالابی چالشی مهم در آینده است . این امر بخصوص در پرتو رشد کسری منابع آب شیرین و نابودی زیستگاه های تالابی اهمیت بیشتری می‌یابد.

براین اساس در فصل پیش رو سعی گردیده مدیریت تالاب ها در چارچوب کنوانسیون رامسر به عنوان تنها کنوانسیون راجع تالاب ها و همچنین کنوانسیون تنوع زیستی تبیین گردد. مدیریت تالاب ها در کنوانسیون رامسر بواسطه قطعنامه ها، استراتژی ها و دستورالعمل هایی که از طریق ساختارها و تشکیلات کنوانسیون تنظیم می‌گردد مشخص گردیده است و در کنوانسیون تنوع زیستی رویکرد اکوسیستمی اتخاذ شده به عنوان مبنایی در جهت مدیریت تالاب ها کارایی دارد.

گفتار اول : کنوانسیون رامسر و مدیریت تالاب ها بر اساس قطعنامه ها و دستورالعمل های آن

۱– ضرورت و اهمیت دستورالعمل طرح های مدیریتی تالاب ها و کنوانسیون رامسر

به منظور دستیابی به استفاده پایدار و عاقلانه از تالاب ها و همچنین حفظ خدمات اکوسیستمی آن ها و در نهایت پایداری این قلمرو آبی توسعه و اجرای دستورالعمل های طرح های مدیریتی لازم و ضروری است. باید اذعان داشت از آنجا که تالاب ها مناطقی پویا و متغییر به شمار می‌روند و پیوسته از عوامل انسانی و طبیعی تاثیر می‌پذیرند، به منظور حفظ کارکردها و ارزش های تالاب ها ضرورت وجود توافقی میان گروهی از مدیران، مالکان، ساکنان و سایر ذینفعان وجود دارد. دستورالعمل های طرح های مدیریتی مکانیسمی به منظور دستیابی به توافق را فراهم می آورد.