جنس
سن
تحصیلات
نسبت نیاز
احساس
بی عدالتی
احساس تعلق
عدالت سازمانی
دینداری
احساس محرومیت
درک عدالت
منزلت شغلی
منطقه سکونت
شکل (۱-۱): عوامل مؤثر بر احساس بی عدالتی
(مردانی، ۱۳۸۶)
لازم به ذکر است در کنار همه انتقادات وارده، پژوهشگر مشخصا با تلاش و دقت نظر بسیاری به بررسی مبانی نظری پژوهش پرداخته و حجم بالایی از مطالب را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش تلاش می شود از مشکلاتی که در پژوهش مذکور بیان شد دوری گزینیم.
– مومنی روستایی در پایان نامه خود به «بررسی رابطه بین نگرش به عدالت اجتماعی و نگرش به رفاه اجتماعی» به راهنمایی حسینی در دانشگاه علامه طباطبایی پرداخته است. وی به منظور سنجش عدالت اجتماعی از مقیاس راسینسکی ۱۹۸۷ استفاده کرده‌است. بر طبق این مقیاس چهار رویکرد در عدالت اجتماعی وجود دارند، شامل: فردگرایی اقتصادی، برابری، انصاف و نیاز. بنابرین متغیر وابسته نگرش به رفاه اجتماعی و متغیر مستقل نگرش به عدالت اجتماعی است. متغیرهای واسط در این پژوهش نیز جنسیت، مقطع تحصیلی، درآمد، نوع فعالیت (سیاسی و عادی) و دانشکده‌هاست.
هدف اصلی پژوهش وی رابطه بین دو متغیر «نگرش به عدالت اجتماعی با نگرش به رفاه اجتماعی» است. از اینرو از روش پیمایشی برای تحلیل رابطه میان متغیرها استفاده شده است. نمونه تحقیق شامل ۲۸۰ نفر از دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی است که از هر دانشکده به تعداد ۴۰ نفر انتخاب شدند. در این پژوهش این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است که آیا نگرش افراد نسبت به عدالت اجتماعی می تواند نگرش آنها نسبت به رفاه اجتماعی را پیش بینی کند؟سؤال دیگر پژوهش حاضر مقایسه نگرش نسبت به عدالت اجتماعی در دو گروه از دانشجویان است (گروهی که فعالیت سیاسی دارند و گروه دوم که فعالیت سیاسی ندارند).
نتایج حاکی از آن است که مقیاسهای نیاز و برابری در بین دانشجویان فعال سیاسی و مقیاس برابری در بین دانشجویان عادی، نگرش مثبت به رفاه اجتماعی را پیش بینی می کند. دانشجویان دانشکده اقتصاد گرایش به فردگرایی اقتصادی در عدالت اجتماعی داشتند در حالیکه دانشجویان علوم اجتماعی به برابری در عدالت اجتماعی متمایل بودند. گروه های سیاسی و عادی از نظر نگرش نسبت به عدالت اجتماعی فقط در بُعد نیاز تفاوت دارند. نگرش نسبت به عدالت اجتماعی بر اساس نیاز در بین دانشجویان سیاسی به طور معنیداری بیشتر (در جهت مثبت) از دانشجویان عادی است. تفاوت معنیداری بین دانشجویان در زیرمقیاسهای عدالت اجتماعی در متغیرهای تعدیلی دیده نمی‌شود، اما بین نگرش دانشجویان با توجه به درآمد خانواده تفاوت معنیداری در مقیاس برابری دیده می شود. بین نگرش نسبت به عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی در رویکردهای برابری و نیاز رابطه معنیداری وجود دارد. در حالیکه بین دو رویکرد فردگرایی اقتصادی و انصاف با رفاه اجتماعی رابطهای دیده نمی شود (مومنی روستایی، ۱۳۸۳).
– حسینی پایان نامهای با عنوان «رابطه برخورداری از انواع سرمایه (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) و نوع نگرش به عدالت اجتماعی» به راهنمایی سالارزاده امیری در دانشگاه علامه طباطبایی انجام داده است.
در واقع نگرش افراد به مسائل اجتماعی به میزان برخورداری آنها از سرمایه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. از طرفی عدالت اجتماعی چیزی جز چگونگی توزیع این سرمایهها نیست. در این پژوهش دیدگاه های نظری به عدالت اجتماعی در چهار رویکرد نیاز، برابری، انصاف و فردگرایی اقتصادی دستهبندی شده‌اند و رابطه انواع سرمایه با نوع نگرش به عدالت اجتماعی با بهره گرفتن از مقیاس راسینسکی مورد بررسی قرار گرفته است.
این تحقیق در میان ۳۷۱ نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است. پژوهشگر در این پژوهش در پی پاسخ‌گویی به سوالات زیر است: دانشجویان به عنوان یکی از اقشار تعیینکننده و مهم با برخورداری از انواع مختلف سرمایهها چه نوع نگرشی به عدالت اجتماعی دارند؟ آیا بین برخورداری از انواع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) و نوع نگرش آن ها به عدالت اجتماعی رابطه وجود دارد؟یافته ها حاکی از وجود رابطه بین نوع نگرش فرد به عدالت اجتماعی و برخورداری از انواع سرمایه است. در این میان نقش سرمایه اقتصادی و فرهنگی پررنگتر از سرمایه اجتماعی است. گرایش افراد نمونه بیشتر به رویکردهای برابریخواهی بوده است تا تناسب اما در مجموع افراد در پایگاه های بالاتر به رویکرد فردگرایی اقتصادی و افرادی که سرمایه فرهنگی بیشتر داشته اند کمتر به رویکردهای تناسب گرایش داشته اند. همچنین افراد با سرمایه اجتماعی بالا به رویکرد انصاف گرایش بیشتری نشان داده اند. جنسیت و سن نیز در شکل گیری نگرش افراد مؤثر بوده است. به طور کلی در رابطه با یافته های این تحقیق می‌توان به دستیابی به یک طیف برای رابطه دیدگاه های عدالت اجتماعی اشاره کرد. در حقیقت بر روی این طیف می‌توان دو دیدگاه چپ و راست را قرار داد. در سمت چپ این طیف دیدگاه های برابریخواهی قرار دارد. به تدریج هرچه به سمت راست حرکت میکنیم دیدگاه های تناسب وارد میشوند. به عبارتی با حرکت از چپ به راست روی این طیف دیدگاه های مارکسیستی به دیدگاه های لیبرالیستی تبدیل میشوند (حسینی، ۱۳۸۶).
– رضاپور نیز پایان نامهای با عنوان « درک عدالت در میان جوانان » به راهنمایی مهدوی در دانشگاه شهید بهشتی نگاشته است. پرسش اساسی وی این است که جوانان تا چه اندازه توزیع منابع و امتیازات را در جامعه عادلانه ارزیابی می‌کنند و چه عواملی بر ارزیابی جوانان از عادلانه بودن جامعه تأثیر دارد؟
بنا بر پژوهش وی دختران بیش از پسران از نظر وجود تبعیض اجتماعی جامعه را ناعادلانه ارزیابی می‌کنند. همچنین پسران بیش از دختران عدالت قضایی را ناعادلانه می‌دانند. افراد با تحصیلات و درآمد بیشتر نیز وضعیت را ناعادلانهتر برآورد می‌کنند. همچنین دانش آموزان بیش از دانشجویان به تساویطلبی و شایستهسالاری گرایش داشته اند (رضاپور، بیتا).
۴-۵-۱ پژوهش‌های خارجی مربوط به عدالت
– مقالهای از استینمتز و همکارانش با عنوان «هیپهاپ و عدالت رویه ای: ادراک هنرمندان هیپهاپ از عدالت کیفری » نیز در رابطه با عدالت منتشر شده است.
