استرس ناشی از ناباروری از نظر مدت با انواع دیگر متفاوت است. زوجهای نابارور استرس مزمن را هر ماه بدون اینکه لقاحی صورت گرفته باشد تجربه میکنند(اسرشتاپوترا[۱۴۰]،اسرشتاپوترا و ولتیوانیچ[۱۴۱]، ۲۰۰۸). زوجهای زیادی تلاشهای مکرر را برای درمان تحمل میکنند، بهدلیل آنکه درمان ناباروری و دوره های عادت ماهیانه بههم مرتبطاند، زوجها هر ماه احساس امید میکنند که این ماه درمان موفقیت آمیز بوده است. اغلب زمانی که زوجها میفهمند بعد از گذراندن زمان زیاد، انرژی، امید و پول، حاملگی صورت نگرفته، این امید به ناامیدی تبدیل میشود، پس ناباروری محیطی نامطلوب فراهم میکند که منجر میشود زوجها برای بهدست آوردن کنترل زندگی بیولوژیکی و هیجانیشان درگیر تلاشهای مکرر شوند(جردن[۱۴۲] و رونسون[۱۴۳]، ۱۹۹۹).
پترسون در تحقیق طولی خود که بر روی۱۰۲۶ زن و مرد نابارور انجام شد، نشان داد که استرس با اجتناب، پذیرش مسئولیت، افسردگی ارتباط دارد. وی همچنین نشان داد زنان استرس و افسردگی بیشتری را نسبت به مردان گزارش میدهند. بویوین[۱۴۴] و تاکفمن[۱۴۵](۱۹۹۵)، سطوح استرس روزانه در میان ۴۰ زن که تحت درمان IVF[146] بودند، اندازهگیری کردند و مشخص شد کسانی که حامله نشدند نسبت به کسانی که حامله شدند سطوح استرس بیشتری را تجربه کردند.
فرد نابارور به علت تلاشهای ناموفق مکرر جهت بچهدار شدن، ابتدا دچار چالشهایی با اعتماد به نفس خود شده و سپس احتمالا اعتماد به نفس او تحلیل میرود. این حالت در افرادی که در سایر زمینه های زندگی بسیار موفق بوده و در نتیجه مهارت های لازم جهت کنارآمدن با شکستها و ناکامیها را ندارند به مراتب وخیمتر است(خیاتا[۱۴۷] و دیگران، ۲۰۰۳).
در پژوهش تقوی و فتحیآشتیانی(۱۳۸۸)، نشان دادند که زنان نابارور از نظر افسردگی، شکایات جسمی، وسواس و اجبار، اضطراب، روانپریشی و افکار پارانوییدی تفاوت معناداری با گروه زنان بارور داشتند. در جدول زیر ابعاد روانشناختی زنان و مردان نابارور در مقایسه با گروه همتای بارور خود را نشان میدهد.
جدول۱-۳
نمرات ابعاد روانشناختی در گروه بارور و نابارور
نابارور
بارور
زن
مرد
زن
مرد
میانگین
Sd
میانگین
Sd
میانگین
Sd
میانگین
Sd
شکایات جسمانی
۸۳/۱۷
۶۵/۸
۲۸/۱۰
۲/۷
۷۷/۹
۲۸۴/۸
۶۵/۶
۷۵/۵
وسواس اجبار
۲/۱۷
۱۹۶/۸
۴۵/۱۲
۱۵/۶
۳۵/۱۱
۳/۶
۸/۱۰
۵۴/۵
حساسیت در روابط متقابل
۸۸/۱۳
۰۵۹/۷
۵۸/۹
۰۵۱/۵
۲/۷
۲۶/۵
۹/۷
۴۳/۵
افسردگی
۸۲/۲۱
۷۷/۱۱
۲۷/۱۳
۰۹۸/۹
۰۷/۱۲
۹
۶/۱۰
۶۸/۷
اضطراب
۷۷/۱۴
۹۸۴/۷
۶۳/۸
۰۷/۵
۴۵/۶
۱۱/۵
۶۳/۵
۸۹/۴
پرخاشگری
۵۲/۹
۲۵۸/۵
۵۳/۶
۴۷۱/۴
۵
۹۸/۳
۸/۴
۹۳/۳
ترس مرضی
۴۷/۸
۲۴۲/۶
۹۷/۳
۳۳/۴
۷۷/۲
۵۷/۲
۰۸/۳
۴۲/۳
افکار پارانوییدی
۸/۹
۵۹۵/۴
۷۵/۷
۵۶/۳
۰۳/۷
۷۷/۳
۲۲/۷
۷۶/۳
روانپریشی
۰۷/۱۳
۰۳۷/۷
۷۵/۸
۴۷۱/۴
۳۷/۶
۸۸/۲
۶/۷
۰۹/۵
GSI
۵۱۳/۱
۶۸۶/۰
۹۹/۰
۴۶/۰
۸۱/۰
۴۴/۰
۷۸/۰
۴۴/۰
PST
۵/۶۲
۹۹۷/۱۷
۷/۴۹
۳۱/۱۶
۸۷/۴۲۲
۸۳/۱۴
۹۰/۴۱
۵۸/۱۷
PSDI
۰۱۷۵/۰
۰۰۷/۰
۰۱۴/۰
۰۰۴۹/۰
۰۱۳/۰
۰۰۵/۰
۰۱۳/۰
۰۰۶/۰
۲-۷ زنان و ناباروری
گروههای مختلف ممکن است با ناباروری به طور متفاوتی برخورد کنند و ناباروری به صورت یکسان و مشابهی برای همه ناباروران تجربه نمیشود. میتوان به دو گروه جنسی مرد و زن اشاره نمود که اغلب این گزارشات بهفراوانی و شدت بیشتر این اختلالات در زنان نابارور(نجمی و همکاران، ۱۳۸۰؛ کرمی نوری، ۱۳۷۹؛ پترسون، ۲۰۰۲؛علیزاده و همکاران،۱۳۸۴)، نسبت به مردان اشاره دارد.
جدول۲-۳
مؤلفههای روانشناختی در زنان و مردان نابارور(نجمی،۱۳۸۰؛ علیزاده،۱۳۸۴)
مؤلفهها
گروهها
میانگین
استرس کل
زنان
۸۶/۳۵+_۱۶۰
مردان
۱٫/۳۸+_۵/۱۴۵
افسردگی
زنان
۷۶/.+_۵۱/۱
مردان
۶۲/._+./۷۸
اضطراب
زنان
۶۹/._+۲۱/۱
مردان
۶۳/._+۸۷/.
با اینکه هم زنان و هم مردان ممکن است علت ناباروری باشند، با این حال به دلیل تعصبات اجتماعی، ناباروری یک مشکل زنانه تلقی میشود و به همین دلیل نیز زنان معمولا با مسائل و مشکلات خانوادگی و اجتماعی بیشتری نسبت به مردان، روبرو میباشند(عباسی شوازی، عسگری خانقاه و رازقی، ۱۳۸۴). ادبیات تحقیق ناباروری و مطالعاتی که از آزمونهای اختصاصی برای استرس ناباروری استفاده کردهاند نشان میدهد که تفاوتهایی در روشهای مواجهه زنان و مردان به استرس ناباروری وجود دارد(میلت۲۰۰۲، کرمی نوری۱۳۷۹). تحقیقات نشان میدهد که مردان زمانی که خودشان دلیل ناباروری باشند، آشفتهتر و پریشانتر هستند، درحالی که زنان چه خودشان و چه همسرانشان دلیل ناباروری باشند، به طور یکسان دچار آشفتگی روانی میشوند(کرمی نوری و همکاران۱۳۷۹).