در سال های اخیر، تعدادی از پژوهشگران تلفیق رویکردهای بر پایۀ ذهن آگاهی را با مداخلات شناختی رفتاری^[۴۱] موجود (موج سوم رفتار درمانی) پیشنهاد کرده‌اند (کایون و همکاران، ۲۰۰۳؛ کاتز^[۴۲] و همکاران، ۱۹۸۵، به نقل از ویتفیلد^[۴۳]، ۲۰۰۶). پژوهشگران بر این باورند که به کار گیری روش های درمانی مانند درمان بر پایۀ ذهن آگاهی به دلیل ساز و کارهای نهفته در آن مانند پذیرش، افزایش آگاهی، حضور در لحظه، مشاهده گری بدون داوری، و خودداری از اجتناب هیجانی می‌تواند در تلفیق با فنون رفتار درمانی شناختی، اثربخشی درمان­ها را برای جلوگیری از اعتیاد و عود مصرف افزایش دهد. ‌بنابرین‏ افزایش انعطاف پذیری شناختی در درمان­های بر پایۀ ذهن آگاهی می‌تواند توانایی مقابلۀ بیمار را در کنار آمدن با وسوسه و نشانه های ترک (به عنوان شاخص اصلی تداوم مصرف) در این بیماران افزایش دهد.

درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» (MBSR) اولین مداخله بر پایۀ ذهن آگاهی بوده است که از نظر بالینی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در سال ۱۹۷۹، دکتر جان کابات- زین درمان را ابداع کرد و این نقطۀ شروعی برای وارد شدن این تکنیک به دنیای پزشکی شد (کابات- زین، ۱۹۹۰). درمان «کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی» رایج ترین متد به کار رونده از فنون ذهن آگاهی در دنیای پزشکی است (کابات- زین، ۱۹۹۰).

استرس، عاملی است که احتمالاً به وسیلۀ درمان به کار رونده در این تحقیق یعنی «ذهن آگاهی» مورد هدف قرار می‌گیرد، گرچه انتخاب درمان MBSR برای پژوهش حاضر، به علت بررسی آتی نقش استرس در نتایج پژوهش نیست بلکه ‌به این عنوان است که MBSR درمان رایج برای آموزش ذهن آگاهی است.

نشخوار فکری متغیری در تحقیق است که ارتباطش با اعتیاد و تأثیرپذیری اش از درمان های بر پایۀ ذهن آگاهی به اثبات رسیده است. نشخوار فکری بیانگر افکاری است که تمایل به تکرار داشته، آگاهانه بوده و پیرامون یک موضوع متمرکز هستند و حتی در صورت غیبت محرک های محیطی فوری و ضروری این افکار باز هم پدیدار می‌شوند (مارتین و تِسِر^[۴۴]، ۱۹۸۹، به نقل از آذرگون و همکاران،۱۳۸۸). ‌در مورد ارتباط بین نشخوار فکری و اعتیاد، اسکیچ و آبلا^[۴۵] (۲۰۰۸) بیان می دارند که افرادی که در مواجهه با مشکلات زندگی و از جمله استرس از سبک پاسخ نشخواری^[۴۶] استفاده می‌کنند مستعد ابتلاء به مشکلات روانی و روی آوری به اعتیاد می‌باشند.

‌در مورد ارتباط بین نشخوار فکری و ذهن آگاهی، کومار^[۴۷] و همکاران (۲۰۰۸) در تحقیق خود ‌به این موضوع دست یافتند که افزایش در ذهن آگاهی به مقدار زیادی با کاهش در نشخوار فکری و اجتناب^[۴۸] (دو استراتژی در تنظیم هیجانی) همراه است، این محققان ‌به این نتیجه رسیدند که مراقبۀ ذهن آگاهی^[۴۹] منجر به کاهش در نشخوار فکری می شود.

تنظیم هیجانی هم متغیری دیگر در این تحقیق است که ارتباطش با اعتیاد و تأثیرپذیری اش از درمان های بر پایۀ ذهن آگاهی به اثبات رسیده است. تنظیم هیجانی همان گونه که از نامش پیدا‌ است به معنی متعادل ساختن هیجانات منفی و مثبت است و از آنجایی که در هر جامعه ای هنجارهای اجتماعی عکس العمل های نامناسب و کنترل نشده هیجانی را منع می‌کند افراد مجبورند در تمام مدت در تنظیم هیجانات خود درگیر باشند. این مسأله به عنوان مثال ‌در مورد افرادی که در حال ترک مواد مخدر هستند باعث ایجاد مشکلات زیادی می شود. گراس^[۵۰] (۱۹۹۸) بیان می‌دارد که تنظیم هیجان به توانایی فهم هیجانات، تنظیم تجربۀ هیجانی و ابراز هیجانات اشاره دارد. ‌در مورد ارتباط بین تنظیم هیجانی و اعتیاد، سمپل و همکاران (۲۰۱۰) و واتاناب-گالووی^[۵۱] و همکاران (۲۰۰۹)، از تحقیق خود ‌به این نتیجه رسیده اند که ضعف در تنظیم هیجانی، معمولآً به صورت کاهش بازداری^[۵۲] یا ناتوانی در کنترل عمل یا فکر، تأثیر اساسی بر رفتارهای ولع مصرف مواد^[۵۳]، فعالیت های جنسی خطرزا (که می‌تواند منجر به ایدز^[۵۴] و هپاتیت^[۵۵]C شود) و دیگر رفتارهای تکانشگری^[۵۶] و مرگ و میر بالا را دارد.

‌در مورد ارتباط بین تنظیم هیجانی و ذهن آگاهی، هیز و فلدمن^[۵۷] (۲۰۰۴) بیان می دارند که به نظر می‌رسد ذهن آگاهی باعث کسب توانایی تنظیم هیجانات و خلق می شود بدین صورت که با قبول تجربیات داخلی، وضوح عاطفی^[۵۸]، انعطاف پذیری شناختی^[۵۹]، و یک رویکرد سالم به مشکلات، این توانایی ایجاد می شود.

بین نشخوار فکری و تعدیل هیجانی هم ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. لی مولت^[۶۰] (۲۰۱۲) بیان می‌دارد که در واقع نشخوار فکری یک استراتژی تنظیم هیجانی غیرانطباقی^[۶۱] یا ناسازگارانه است که عاطفه منفی^[۶۲] را در پاسخ به آشفتگی طولانی می‌کند.

با توجه به مطالب گفته شده و لزوم اهمیت دادن به معظل مواد مخدر به خصوص انواع جدید و توجه ‌به این موضوع که یکی از علل اصلی مصرف و عود مصرف در سوء مصرف کنندگان مواد مخدر منجمله مت آمفتامین، مشکلات در نشخوار فکری و تنظیم هیجانی است، این سوال پژوهشی به ذهن می‌رسد که آیا با به کارگیری روش درمانی «کاهش استرس بر پایه ی ذهن آگاهی» (MBSR) به عنوان درمان تکمیلی مدل درمانی ماتریکس، می توان باعث کاهش نشخوار فکری، دشواری های تنظیم هیجانی، و کاهش عود مصرف در وابستگان به مت آمفتامین شد.

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

هزینۀ سوء مصرف مواد در سطح جهانی، در ارتباط با جنایت، فقدان کار و هزینۀ مراقبت های سلامتی در حدود ۹/۱۸۰ بیلیون ^[۶۳](USD) در سال ۲۰۰۲ تخمین زده شد (سازمان خدمات بهداشت روان و سوء مصرف مواد مخدر^[۶۴]، ۲۰۰۷)، رنج انسانی مرتبط با سوء مصرف مواد غیر قابل اندازه گیری است (موسسۀ ملی راهکارهای کنترل مواد مخدر^[۶۵]، ۲۰۰۴). علی‌رغم در دسترس بودن درمان‌های مختلف برای سوء مصرف مواد و الکل، سوء مصرف این مواد و عواقب منفی مرتبط با آن همچنان شایع باقی مانده اند (بوئن^[۶۶] و همکاران، ۲۰۰۶). به عنوان مثال، طبق گفتۀ زگیرسکا و همکاران (۲۰۰۹)، در آمریکا در حدود ۶/۲۲ میلیون نفر مبتلا به اختلالات وابستگی به انواع مواد مخدر و یا سوء مصرف آن ها تشخیص داده شده اند.

از گذشته تاکنون مجموعه ای از درمانها گسترش یافتند تا عود مصرف مواد را نشانه بگیرند. در بین مداخلات رفتاری، «درمان شناختی رفتاری»^[۶۷] حمایت قابل ملاحظه ای را کسب کرد، با این وجود، علی‌رغم بهترین درمان استاندارد، میزان عودِ بالا ادامه دارد که این امر نیاز برای توسعۀ روش های درمانی جدید را بیان می‌کند (زگیرسکا و همکاران، ۲۰۰۹). پیکنز^[۶۸] و همکاران (۱۹۸۵، به نقل از بوئن و همکاران، ۲۰۰۹) بیان می دارند که اگرچه درمان های جلوگیری از عود مصرف، رشد نوید بخشی را در درمان ارائه می‌دهد، عود مصرف همچنان یک مشکل اساسی برای ۴۴% تا ۷۰% مراجعان باقی می ماند.

از جمله محققانی که از این معیار برای اندازه گیری هزینه های نمایندگی بهره جسته اند می توان به دوکاس، کیم، و پانتزالیس^[۶۵] (۲۰۰۰) مک نایت و ویر (۲۰۰۸) و دوکاس، مک نایت و پانتزالیس (۲۰۰۵) اشاره نمود.

برای اندازه گیری فرصت های رشد می توان از معیارهای مختلفی همچون رشد فروش، رشد سود عملیاتی و شاخص Q توبین و …. استفاده نمود. در این تحقیق برای اندازه گیری هزینه های نمایندگی از تعامل بین فرصت های رشد و جریان های نقد آزاد استفاده گردیده و همچنین مطابق با تحقیقات پیشین شاخص Q توبین به عنوان معیاری برای اندازه گیری فرصت های رشد استفاده شده است.

۲-۳-۵-تأثیر سهام‌داران عمده مالی بر هزینه های نمایندگی

در خصوص تأثیرات احتمالی سرمایه‌گذاران نهادی مالی بر هزینه های نمایندگی بحث‌های مختلفی از سوی صاحب‌نظران صورت گرفته است. هنگامی که مالکان عمده شرکت خود از گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری باشند مدیران پرتفوی این شرکت‌ها نقش وکیل و ‌سهام‌دارانشان نقش موکل را دارند. همزمان با ارزیابی عملکرد شرکت‌های بورسی توسط مدیران پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری، عملکرد خود این مدیران نیز از سوی سهام‌داران شرکت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و بازده پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری نقش تعیین‌کننده‌ای در تثبیت یا تزلزل موقعیت شغلی مدیران شرکت خواهد داشت.

همچنین هنگامی که سهامدار نهادی از نوع نهادهای مالی باشد با توجه به تجربه، تخصص و توانایی ارزیابی و مدیریتی بالای خود می‌تواند با بهره گرفتن از حق رأی بالایی که دارد نظارت بهتر و مؤثرتری بر مدیریت شرکت سرمایه‌پذیر اعمال کند و انتظار می‌رود حاصل این نظارت ارائه توصیه های لازم، افزایش بازده و بهبود عملکرد شرکت سرمایه‌پذیر باشد .

۲-۳-۶- ساختار مالکیت

ترکیب سهام‌داران شرکت‌های مختلف، متفاوت است. بخشی از مالکیت شرکت ها در اختیار سهام‌داران جز و اشخاص حقیقی قرار دارد. این گروه برای نظارت بر عملکرد مدیران شرکت عمدتاًً به اطلاعات در دسترس عمومی همانند صورت‌های مالی منتشره اتکا می‌کنند این در حالی است که بخش دیگری از مالکیت شرکت‌ها در اختیار سهام‌داران حرفه ای عمده قرار دارد که برخلاف گروه سهام‌داران نوع اول اطلاعات داخلی با ارزشی درباره چشم اندازهای آتی و راهبردهای تجاری و سرمایه گذاری های بلند مدت از طریق ارتباط مستقیم با مدیران شرکت در اختیار ایشان قرار می‌گیرد (مراد زاده فرد و همکاران، ۱۳۸۷، ۸۶).

ساختار مالکیت در اشکال متفاوت و طبقه بندی های گوناگون وجود دارد در این پژوهش ساختار مالکیت به دو طبقه مالکیت نهادی ، مالکیت خصوصی ،مالکیت شرکتی و مالکیت مدیریتی تقسیم بندی شده است و رابطه این نوع مالکیت ها با هزینه نمایندگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بررسی می شود.

۲-۳-۷-تئوری ساختار مالکیت

باید توجه داشت که تأثیر ساختار مالکیت بر عملکرد و بازده شرکت‌ها موضوعی پیچیده و چند بعدی است. به همین دلیل انواع تعارض و تضاد منافع بین اشخاص و گروه‌ها را می‌توان انتظار داشت که از جمله آن ها می‌توان به تضاد منافع بین مالکان و مدیران، سهام‌داران و طلبکاران، سهام‌داران حقیقی و حقوقی، سهام‌داران درونی و بیرونی و غیره اشاره نمود. با وجود این، یکی از مهم ترین ابعاد تئوری نمایندگی به ناهمگرایی منافع بین مدیران و سهام‌داران مربوط می‌شود که موضوع اصلی اکثر تحقیقات در این زمینه را تشکیل می‌دهد. به اعتقاد صاحب‌نظران، سهام‌داران همواره باید نظارت مؤثر و دقیقی را بر مدیریت اعمال نمایند و همواره تلاش کنند تا از ایجاد مغایرت در اهداف و بروز انحراف در تلاش‌های مدیران جلوگیری شود. البته در هر صورت سهام‌داران با انتخاب مدیران و تفویض قدرت تصمیم‌گیری به آنان تحت شرایطی ممکن است در موضع انفعال قرار داشته باشند که شدت و ضعف آن بستگی زیادی به عملکرد، صحت و دقت تصمیمات سهام‌داران دیگر خواهد داشت.

۲-۴- بخش سوم: جریان وجوه نقد آزاد و مشکلات نمایندگی ناشی از آن

در صورت جریان وجوه نقد معمولاً وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی، بیانگر توانایی شرکت در ایجاد جریان­های نقدی است. کیمل و همکاران^[۶۶] معتقدند وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی نه تنها باید در دارایی­ های ثابت جدیدی سرمایه ­گذاری شده تا شرکت بتواند سطح جاری فعالیت­های عملیاتی خود را حفظ نماید بلکه بخشی از این وجوه نیز باید به منظور رضایت سهام‌داران تحت عنوان سود سهام و یا بازخرید آن بین آن ها توزیع گردد. ‌بنابرین‏ وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی به تنهایی نمی­تواند به عنوان توانایی واحد تجاری برای ایجاد جریان­های نقدی تلقی گردد. از این رو لازم است به منظور ارزیابی توانایی واحد تجاری، در کنار وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی جریان­های وجوه نقد آزاد آن نیز محاسبه و مورد ارزیابی قرار گیرد(مارتین و پتی،۲۰۰۰،ص۴۲) ^[۶۷].

همچنین از نظر مارتین و پتی معیارهای قدیمی حسابداری از قبیل سود هر سهم و بازده دارایی­ ها به تنهایی نمی ­توانند بیانگر عملکرد واحد تجاری باشند بلکه این معیارها باید در کنار معیارهایی از قبیل جریان­های وجوه نقد آزاد واحد تجاری به کار برده شوند. چون در حالی که سود مکرراً توسط مدیران واحدهای تجاری دستکاری می­گردد، کتمان و دستکاری جریان­های نقدی آزاد بسیار دشوار است. بررسی مطالعات انجام شده حاکی از وجود دیدگاه­ های متفاوت درباره جریان­های وجوه نقد آزاد و روش محاسبه آن ‌می‌باشد. جنسن جزو اولین کسانی بود که تئوری جریان­های وجوه نقد آزاد را تبیین و از آن تعریفی ارائه نمود.(توجه ، ۱۳۸۹ ، ۳۷)

۲-۴-۱- تعریف جریان وجوه نقد آزاد

از نظر جنسن جریان­های وجوه نقد آزاد واحد تجاری وجوه نقدی است که مازاد بر وجوه نقد مورد نیاز برای کلیه پروژه­ های دارای خالص ارزش فعلی مثبت (بر مبنای تنزیل نرخ هزینه سرمایه قابل اتکا)، وجود دارد.

۲-۴-۲ – محاسبه جریان وجوه نقد آزاد

طبق تعریف جنسن از جریان وجوه نقد آزاد لازم است پروژه­ ها از نظر ارزش فعلی خالص از طریق کاربرد نرخ هزینه سرمایۀ قابل اتکایی، ارزیابی و در صورت مثبت بودن آن، وجوه لازم برای
سرمایه ­گذاری در چنین پروژه ­هایی از جریان­های نقد در دسترسی واحد تجاری کسر گردد، آنچه که می­ماند به عنوان جریان وجوه نقد آزاد تلقی خواهد شد.

ث) فرضیه های تحقیق

در مقابل سوالات مطرح شده، فرضیاتی به شرح زیر می توان مطرح نمود:

1. 1. چنانچه توبه با شرایط صحیحی که گفته می شود، صورت گیرد پذیرفته می شود. زیرا قرآن در آیات متعددی خداوند را توبه پذیر معرفی می کند. از جمله این آیات، آیه ۴۵سوره شوری می‌باشد که میفرماید: «اوست خدایی که توبه بندگان را می پذیرد و گناهان را می بخشد.»

   

1. 1. 1. از آنجا که توبه یک مسئله درونی و باطنی است و تنها از طرف فرد تائب معلوم می شود، لذا صرف ادعای شخص مبنی بر توبه برای احراز آن کفایت می‌کند. مگر آنکه دلیلی بر خلاف آن یافت شود و یا یقین به کذب اظهار وی باشد.

   

1. 1. صرفاً قاضی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده، صلاحیت احراز توبه و ترتیب اثر دادن به آن را داشته و مقامات دادسرا فاقد چنین صلاحیتی هستند.

1. در حدود، مرور زمان می‌تواند از علل سقوط مجازات‌ها محسوب شود و مرور زمان از این جهت که کاشف از توبه است، مسقط مجازات است.

ج) روش تحقیق

با توجه به اینکه تحقیق پیش رو از نوع تحقیق بنیادی ـ نظری است، مطالب با بهره گرفتن از کتب معتبر موجود در کتابخانه ها، پایان نامه ها و مقالات موجود و سایت‌های معتبر جمع‌ آوری گردیده است. روش تحقیق، روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد.

ح) معرفی پلان و ساختار تحقیق

این تحقیق در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول با عنوان توبه وشرایط آن شامل مباحثی می‌باشد. در این فصل راجع به تبیین توبه، مفهوم، حقیقت توبه و جایگاه ‌و اقسام توبه و مستندات و شرایط توبه و نیز مواردی مانند زمان انجام توبه، احراز توبه و زمان پذیرش آن مباحثی بیان می‌گردد. فصل دوم نیز با عنوان آثار فقهی و حقوقی توبه، آثار اثباتی توبه و آثار ثبوتی توبه را بیان می‌دارد. فصل سوم نیز با عنوان تأثیر توبه در سقوط مجازات است. در این فصل حدود تأثیرگذاری توبه ، تأثیر توبه در مجازات‌های حدی و در ادامه مباحث نیز به بررسی توبه در قصاص، دیات و مجازات‌های تعزیری و بازدارنده خواهیم پرداخت. در پایان هم به بیان نتیجه ها و ارائه پیشنهادها اقدام گردیده است.

فهرست اختصارات

ص ………………………………………………………………………………. صفحه

ج ………………………………………………………………………………… جلد

م …………………………………………………………………………………. میلادی

ه.ق ………………………………………………………………………………. هجری قمری

ه.ش …………………………………………………………………………….. هجری شمسی

ر.ک …………………………………………………………………………….. رجوع کنید

بی نا ……………………………………………………………………………. بدون نام ناشر

بی تا …………………………………………………………………………… بدون تاریخ نشر

بی جا …………………………………………………………………………. بدون محل نشر

فصل اول:

توبه و شرایط آن

۱ـ۱ـ تبیین کلی توبه

در این مبحث راجع به ماهیت و مفهوم توبه، پیرامون توبه در ادیان مختلف اعم از اسلام، مسیحیت و یهودیت، و مطالبی راجع به حقیقت و اهمیت توبه بیان می شود.

۱ـ۱ـ۱ـ ماهیت و مفهوم توبه

در این گفتار معنای لغوی توبه، معنای اصطلاحی توبه، توبه در حقوق جزای اسلام، توبه در فقه پویای اسلام و جایگاه توبه در قانون مجازات اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۱ـ۱ـ۱ـ۱ـ معنای لغوی توبه

توبه در لغت به معنی بازگشت، هر نوع بازگشتی و بازگشت از گناه و ندامت وپشیمانی می‌باشد.^[۱]

توبه از ماده «توب» به معنای «رجع» بازگشت است. صاحب مقاییس اللغه می نویسد: « توب، التاء و الواو و الباء کلمه واحده تدلٌ الی رُجُوع؛ تَوَب با تاء، واو و باء،کلمه واحدی می‌باشد که به معنای رجوع و بازگشت است.»^[۲]

در لسان العرب نیز آمده است: « التوبه: الرجوع من الذنب وتاب الی اللهیتوب توباً متابا، اناب و رجع من المعصیه الی الطاعه؛ توبه به معنای بازگشت از گناه است.»^[۳]

خواجه نصیر الدین طوسی(رحمه الله) در اوصاف الاشراف می نویسد: « توبه به معنای بازگشت از معصیت است و نخست باید دانست که گناه چه باشد.»^[۴]

مرحوم محقق اردبیلی در کتاب مجمع الفائده و البرهان فی شرح الارشاد الاذهان می فرماید:«التوبه هی الندامه والعزم علی عدم الفعل لکون الذنب قبیحاً ممنوعا و امتثالاً لامرالله و لم یکن غیر ذالک مقصوداً.»^[۵]

ازاین تعریف دو نکته استفاده می شود:

۱ـ پشیمانی و ندامت، توبه است. ۲ـ عدم الفعل (ترک گناه) به خاطر قبح شرعی آن باشد.

در توضیح این نکته باید گفت که «عدم الفعل» گاهی به خاطر عدم توانایی بر انجام آن است و زمانی خاطر ممنوع و قبیح بودن آن است.از این رو مجرد «عدم الفعل» توبه نیست؛ مثلاً کسی دراثر ارتکاب زنا مبتلا به بیماری هایی شود که مانع تولید مثل و فرزند دار شدن او می شود،حال اگر وی به خاطر فرزند دار نشدن، از عمل ارتکابی خود پشیمان شود این پشیمانی توبه نیست؛ زیرا پشیمانی او به خاطر قبح شرعی عمل نمی باشد. اکنون سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر امکان ارتکاب گناه برای شخص نباشد و او در این حال توبه نماید، آیا توبه وی محقق و پذیرفته می شود؟ در پاسخ باید گفت: اگر شخص مرتکب بپذیرد که معصیت الهی را ‌کرده‌است، به طوری که اگر قادر به انجام آن نیز بود، دیگر مرتکب آن نمی گردید، در این صورت توبه اش پذیرفته خواهد شد. شیخ بهایی (رحمه الله) در تعریف توبه می نویسد: «التوبه:الرجوع و تنسب الی العبد و الی الله سبحانه….و معناها علی الاول:الرجوع عن المعصیه الی الطاعه و علی الثانی: الرجوع عن العقوبه الی الطف و التفضیل.»^[۶]

توبه در لغت به معنای رجوع و بازگشت از گناه است و در اصطلاح عبارت است از« رجوع از طبیعت (حیوانی) به سوی روحانیت نفس بعد از آنکه به واسطه معاصی و کدورت نافرمانی، نور فطرت و روحانیت محبوب به ظلمت و طبیعت تبدیل شده است.»^[۷]

در قرآن هم توبه به معنای «رجوع انسان گناهکار» آمده و هم به معنای « توفیق توبه دادن از طرف خداوند به بنده معصیت کار» و هم به معنای « قبول وپذیرش توبه از جانب خداوند متعال » آمده است. در نتیجه می توان گفت، هر توبه انسان پیچیده شده در دو توبه الهی است: یکی توفیق دادن به بنده برای توبه ودیگری پذیرفتن توبه بندگان است و ممکن است هر سه توبه را به معنای لغوی برگشت داد؛ ‌به این معنی که توبه از انسان، رجوع از گناه بازگشت از معاصی است و توبه اول از خداوند، رجوع فضل و رحمتش سوی بنده است و توبه دوم،رجوع به قبول آن از بنده است.^[۸] ‌بنابرین‏ لغت شناسان توبه را به معنای رجوع دانسته اند.اما برخی از آنان،آن را به معنای مطلق رجوع گرفته اند، و بعضی دیگربه معنای رجوع مقید یعنی بازگشت از گناه تعبیر کرده‌اند. ‌بنابرین‏ توبه، به معنای بازگشت و پشیمانی از گناه و تصمیم بر ترک آن است.

1. 1. این ضریب مساوی یک باشد ، یعنی ریسک دارایی مالی برابر ریسک بازار می‌باشد و این حالت در سرمایه گذاری حالتی خنثی می‌باشد .

   

1. 1. در حالت دوم ضریب بتا بزرگتر از یک باشد ، ‌به این معنی می‌باشد که ریسک سهم بیشتر از ریسک بازار بوده و اصطلاحاٌ این سهم را سهم تهاجمی می‌نامند.

1. در حالت سوم که ضریب بتا کوچکتر از یک باشد، یعنی اینکه ریسک سهم مورد نظر کمتر از ریسک بازار بوده و در این حالت سهم را سهم تدافعی می‌نامند.ضریب بتا همان شیب معادله رگرسیون و در واقع ضریبی است که نشانگر نوسان قیمتی سهم در مقایسه با بازار کلی که در آن است می‌باشد.اگر بتای بازار را ۱ بدانیم آنگاه سهم در مقایسه با بازار و بر اساس اختلافشان با این مقدار مرتب می‌گردند.
   بدین ترتیب اگر سهم اغلب بالاتر از بازار حرکت کند بتای بیشتر از یک دارد و اگر اغلب درصدش زیر متوسط بازار باشد بتای آن زیر ۱ خواهد بود. بدین معنی که ‌سهم‌های با بتای بالا ریسکی ترند اما پتانسیل بالاتری برای بازدهی دارند و سهم های با بتای پایین ریسک کمتر و بالطبع بازدهی کمتری هم خواهند داشت.

عامل بازار (Rmt – Rft) برابر تفاوت میانگین بازدهی بازار و نرخ بازده بدون ریسک است که به صورت ماهیانه محاسبه می‌گردد. شاخص بازده نقدی و قیمت بورس اوراق بهادار تهران برابر میانگین بازده بازار در نظر گرفته شده است. نرخ بازده بدون ریسک در سال‌های ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹ نیز به ترتیب ۱۵%، ۱۶%، ۱۷%،۱۸ % در نظر گرفته شده است.

۳-۶-۲-۲ عامل نسبت ارزش دفتری به بازار HML (High Minus Low)

تفاوت بین میانگین بازده های پرتفوی سهام شرکتهایی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا و پرتفوی سهام شرکتهایی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پایین است. ( LOW, MEDIUM, HIGH). ابتدا با تقسیم ارزش ویژه شرکت در ۲۹ اسفند بر ارزش بازار آن در همان تاریخ (تعداد سهام در دست ×آخرین قیمت سهم سال گذشته) BE/ME محاسبه می شود. بدیهی است که هرچه مقدار این نسبت کمتر باشد، نشان‌دهنده سهام رشدی‌ است و هرچه مقدار آن بیشتر باشد نشان دهنده سهام ارزشی است. (کیث، ۲۰۰۲ص۱۶۳)و (موسوی، سید علی رضا – قایدی، مهنوش، ۱۳۸۴، ص۴۵) سپس برای محاسبه HML اختلاف میانگین بازده های شرکتهایی با نسبت ارزش دفتری به بازار پایین به بازده شرکتهایی بانسبت ارزش دفتری به بازار بالا محاسبه می شود.

۳-۶-۲-۳ عامل اندازه شرکت SMB (Small Minus Big)

تفاوت بین متوسط نرخ بازده شرکتهایی با اندازه کوچک و نرخ متوسط بازده شرکتهایی با اندازه بزرگ (BIG,SMALL). در این پژوهش شاخصی که جهت اندازه شرکت استفاده می شود لگاریتم جمع کل دارایی های شرکت‌های نمونه می‌باشد. ‌بنابرین‏ حاصل لگاریتم خالص ارزش دارایی های شرکت‌ها جهت طبقه بندی آن ها استفاده می‌گردد. مقادیر لگاریتم های به دست آمده را به ترتیب از کوچک به بزرگ مرتب می‌کنیم و در نهایت اختلاف میانگین بازده های شرکتهایی با اندازه کوچک را از میانگین بازده هایی با اندازه بزرگ محاسبه می‌کنیم.

۳-۶-۲-۴ عامل گشتاوری WML (Winner minus loser)

تفاوت بین نرخ متوسط بازده پورتفوی سهام برنده ونرخ متوسط بازده بازنده پورتفوی سهام: در این صورت باید ابتدا قیمت های بازار اول و آخر هر سال را برای یک سهم خاص در نظر گرفت سهامی که قیمت سهم آن بیش از ۳۰% باشد به ‌عنوان سهام برنده تفکیک و میانگین افزایش قیمت آن ها محاسبه می‌گردد. ‌در مورد سهام بازنده (سهامی که حداقل ۳۰% کاهش قیمت در بازار داشته اند) هم همین طور عمل می شود و آنگاه تفاوت قیمت آن ها برای سال مربوطه به عنوان مبنای تصمیم گیری قرار می‌گیرد دامنه ی بین سهام برنده وسهام بازنده (۴۰%) سهام بی طرف (Neutral) تلقی می شود.

۳-۷ معادلات نرخ بازده مورد انتظارپرتفوی :

۳-۷-۱ معادله (SCAPM)

هاروی و سیدیک (۲۰۰۰) توضیح می‌دهند که سرمایه گذار پورتفویی را که چولگی به راست دارد نسبت به پورتفویی که جهتش به چپ است بیشتر دوست دارد. ‌بنابرین‏، دارایی ها با بازده هایی که چولگی به چپ دارند مطلوبیت کمتری دارند و نرخ بازده مورد انتظار بالاتری طلب می‌کنند و بر عکس. معادله مدل قیمت گذاری سرمایه ای با افزودن چولگی به شرح زیر می‌باشد:

1. E(R_i)-R_f = _۱[E(R_m)-R_f]+₂[E(R_m)-R_f]²

که _۱و_۲ شیب رگرسیون به شرح زیر است:

1. R_it-R_f = α+_۱[R_mt-R_ft]+₂[R_mt-R_ft]²i=1,….,n t=1,….,T

R_i-R_F: بازده اضافی سهام

R_M-R_F: صرف ریسک بازار یا همان عامل بتا

در این فرمولa_i میانگین بازده غیر عادی سهامi می باشدکه در فرضیه مدل قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه ای معادل صفر فرض گردیده است.

۳-۷-۲ معادله(KCAPM)

دیتمار(۲۰۰۲) اولویت سرمایه گذار را با اضافه کردن بررسی چولگی و کشیدگی گسترش می‌دهد. کشیدگی برای توضیح قابلیت سود آوری پیامدهایی که نتایج خیلی منحرف از متوسط دارند اضافه می شود. دارلینگتون( ۱۹۷۰) درجه کشیدگی را به عنوان درجه ای برای متغیر خاص یک توزیع، نسبت به جهت دنباله اش شرح می‌دهد. با این بررسی ها بر مبنای مدل قیمت گذاری سرمایه ای(CAMP) چهار گشتاوری (KCAPM)، نرخ بازده سهام i با معادله ی زیر مورد انتظار است :

1. E(R_i)-R_f= _۱[E(R_M)-R_f]+₂[E(R_M)-R_f]²+₃[E(R_m)-R_f]³

که _۱، _۲و _۳شیب رگرسیون از معادله دنباله هستند:

R_it-R_f=α+_۱[E(R_mt-R_ft)+₂[R_mt-R_ft]²+₃[R_mt-R_ft]³ i=1,….,n t=1,…(۴)

R_i-R_F: بازده اضافی سهام

R_M-R_F: صرف ریسک بازار یا همان عامل بتا

۳-۷-۳ معادله) ( TFPM

فاما و فرنچ (۱۹۹۳،۱۹۹۶) مدل سه عاملی پیشنهاد می‌دهند که حساسیت نرخ مورد انتظار یک دارایی علاوه بر بتا بستگی به به عامل های اندازه ی شرکت و نسبت ارزش دفتری به بازار دارد. معادله نرخ بازده مورد انتظار در مدل سه عامله (TFPM) برای سهامi که i=1,…,n به شرح زیر می‌باشد :

برای سهامi که i=1,…,n به شرح زیر می‌باشد :

E(R_i ) –R_f= _i [E(R_m )- R_f ] +s_i E(SMB) +h_i E(HML) (5)

که _iوh_iشیب رگرسیون در معادله ی پایین است :

R_it– R_f+ _i[ E( R_m– R_f)+ s_i Eb( SMB)+ h_i( HML) i=1,…, n t=1,….,T (6)

R_i-R_F: بازده اضافی سهام

R_M-R_F: صرف ریسک بازار یا همان عامل بتا

SMB: عامل اندازه بازار

HML: عامل نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار

hi ,si ,i حساسیت های عوامل در رابطه با عامل بازار، اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار را نشان می‌دهد.

۳-۷-۴ معادله (STFPM)

از سوی دیگر توافق ژنو باعث نزدیکی مواضع اسرائیل و عربستان با محور مقابله با ایران شده است. این نزدیکی تا جایی پیش رفت که نتانیاهو اعلام کرد اظهارات مقامات عربستان همان مواضع اسرائیل است که از زبان سعودی های بیان می شود. برخی رسانه ها حتی از تماس های مخفی عربستان و اسرائیل نام برده اند.

ولی برخی مقامات اسرائیل این توافق را در نهایت در راستای منافع ملی اسرائیل ارزیابی کرده‌اند و شاهد شکافی بین مواضع مقامات اسرائیلی بودیم (۶) طبق تحلیل این طیف از اسرائیلی ها که سازمان اطلاعات اسرائیل نیز جزء آن ها می‌باشد توافق هسته ای باعث محدود کردن قدرت هسته ایران می شود و خطر ایران برای اسرائیل را حداقل در کوتاه مدت کاهش می‌دهد و از سوی دیگر این توافق باعث گشت اعراب از بیم قدرت یابی ایران با این توافق و در کل با ایران به مخالفت برخیزند. این امر یعنی این که دشمنی اعراب که اسرائیل را دیگر خود می پنداشتند به سوی ایران منحرف شود و اسرائیل و کشورهای عرب منطقه در جبهه واحدی مقابل ایران قرار گیرند اسرائیل توان حمله نظامی به ایران برای نابودی تأسیسات هسته ایران به تنهایی را ندارد و از این که این برنامه ی هسته ای به نحو دیگری متوقف شد. خشنود است. چیزی که اسرائیل از آن می ترسد به توافق هسته ای بلکه توافقات فرعی محتمل دیگری است که ایران و غرب انجام داده باشند. این موضوعات فرعی برای اسرائیل دارای اهمیت حیاتی است (۷). این توافقات فرعی می‌تواند باز گذاشتن دست ایران در امور منطقه باشد.

ترکیه

همان طور که «احسان داوداوغلو» در ترسیم استراتژی سیاست خارجی ترکیه می گویدنمی توان از لحاظ جغرافیایی و یا فرهنگی سیاست خارجی ترکیه را تنها در ارتباط به یک منطقه توضیح داد (۸). تا قبل از شروع ناآرامی ها در سوریه می توان گفت که ترکیه سیاست کاهش تنش و گسترش روابط با همسایگان را در پیش گرفته بود. گسترش روابط با ایران نیز در این راستا از سوی ترکیه و نیز از سوی دولت ایران پیگیری می شد. این امر تا جایی پیش رفت که استانبول میزبان گفتگوی های هسته ای ایران شد و ترکیه و برزیل درصدد میانجی گری برای حل و فصل مسئله هسته ای ایران برآمدند ترکیه هنگامی که عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل بود به قطعنامه ای که تحریم های بیشتری علیه ایران را تصویب می کرد رأی‌ منفی داد. این کشور پس از روی کار آمدن دولت روحانی به عنوان اولین مقصد سفرهای خارجی وزیر امور خارجه در دیپلماسی دو جانبه برگزیده شد این امر نشان از اهمیت ترکیه برای ایران و اهمیت ایران برای ترکیه از سوی دیگر است. ترکیه روابط تجاری گسترده ای با جمهوری اسلامی ایران دارد که این روابط تجاری دو کشور تحت تاثیر تحریم های علیه ایران قرار گرفته بود. ترکیه با پیوستن به اقتصاد جهانی مصرف انرژی اش نیز افزایش یافت. به گزارش سازمان توسعه تجارت ایران ارزش صادرات نفت ایران به ترکیه نیز به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۶ سه میلیارد و هشتصد میلیون دلار بود که این میزان در سال ۲۰۰۸ به پنج میلیارد و صد میلیون رسید که از سال ۲۰۰۹ متوقف شد. با توافق هسته ای که قرار است در گام نهایی تمام تحریم های علیه ایران لغو شود ترکیه مجدداً می‌تواند راهی برای صادرات گاز ایران به اروپا فرض گردد هر چند که از لحاظ تجاری ترکیه از توافق هسته ای بین ایران و غرب استقبال می کند و لیکن از لحاظ سیاسی این توافق باعث افزایش وزن سیاسی ایران در عرصه بین‌المللی است. ایران و ترکیه کشورهای رقیب در منطقه محسوب می‌شوند. از این زاویه پذیرفته شدن نقش ایران در امور منطقه ای توسط جامعه جهانی نمی تواند باب میل ترکیه باشد. البته با نزدیکی دو کشور به یکدیگر و شکل دادن ترتیبات امنیت منطقه ای با محورایران ـ ترکیه می‌تواند نقش ترکیه در تحولات منطقه را افزایش دهد. اهمیت این موضوع با تیرگی روابط ترکیه و دولت موقت مصر و همچنین اختلاف نظر ترکیه و عربستان مضاعف می‌گردد مصر و عربستان از کشورهای مهم منطقه محسوب می‌گردند که ترکیه روابط مطلوبی با آن ها در شرایط کنونی ندارد و با تقویت روابطش با ایران می‌تواند شکل دهنده توازن قوایی جدید در منطقه باشد.

آمریکا

امریکایی ها بارها گفته اند که تحریم های بین‌المللی علیه ایران باعث گشته است که ایران به پای میز مذاکره بیابد آخرین بار اوباما در مصاحبه با مؤسسه‌ سابان ‌به این موضوع اشاره کرده بود (۱۰) هر چند رفع تحریم های غیر قانونی علیه ایران یکی از دلایل توافق هسته ای ایران بود و لیکن نگارنده معتقد است که نقش و قدرت ایران به اندازه ای بود که غرب ناچار با تعامل با ایران گشت حتی اندیشمندان تندر وی ضد ایران همچون «کنث پولاک» نیز معتقدند که در صورت عدم توافق هسته ای اجماع بین‌المللی درباره تحریم ها علیه ایران شکسته می شد. و با وجود تحریم ها، کشورها به دادوستد با ایران می­پرداختند وبازنده این موضوع امریکا می شدامریکا علی­رغم پایبندی همیشگی­اش به حفظ منافع رژیم صهیونیستی، در خاورمیانه به توافق هسته ای ایران مبادرت ورزید. اقدامات نامشروع رژیم صهیونیستی و حمایت بی دریغ ایالات متخده از این رژیم هزینه های زیادی برای این کشور در پی داشته است و باعث بدنامی این کشور در عرصه بین الملل شده است «استفن والت» نویسنده کتاب لابی اسرائیل در آمریکا در یادداشتی عنوان ‌کرده‌است که این تعامل و نزدیکی با ایران می‌تواند باعث افزایش قدرت مانور امریکا در برابر اسرائیل شود در این صورت اسرائیل بیشتر منافع و خواسته های امریکا را مدنظر قرار می‌دهد و توافق هسته ای با ایران و به طور عام تعامل ایران و امریکا می‌تواند باعث تقویت توازن قوا در خاورمیانه گردد که این امر می‌تواند باعث تقویت ثبات در منطقه شود. مطلب ذکر شده ‌در مورد اسرائیل ‌در مورد عربستان نیز صدق می‌کند خاورمیانه جزء مناطقی از جهان محسوب می‌گردد که امریکا حضور گسترده ای در این دارد این حضور با لشگر کشی امریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و عراق در سال ۲۰۰۳ تقویت شد. امریکا در کشورهای منطقه دارای پایگاه های نظامی گسترده است که از جمله آن ها می توان به پایگاه نظامی امریکا در بحرین و قطر اشاره کرد.