تعاریف متعددی دیگری از یادگیری الکترونیکی در ادبیات نوظهور این زمینه از سوی متخصصان و صاحب­ نظران آن ارائه شده، در ادامه به برخی از تعاریف ذکر می­شوند:

هورتون (۲۰۰۱) یادگیری الکترونیکی را به­عنوان «کاربرد اینترنت و فن­آوری­های دیجیتالی جهت خلق تجربیات آموزشی برای افراد» تعریف کرده­است.

فرای (۲۰۰۰) یادگیری الکترونیکی را به­عنوان « توزیع کارآموزی و آموزش به­وسیله شبکه تعاملی و طبقه­ای از مجموعه ­های دانش­های دیگر بخش­های مختلف فن­آوری» تعریف می­ کند (خوران و همکاران، ۲۰۰۸).

ولش و همکاران (۲۰۰۳) یادگیری الکترونیکی را به­عنوان «کاربرد فن­آوری­های شبکه­ های کامپیوترفراتر یا به­وسیله اینترنت، توزیع اطلاعات، فردی کردن آموزش» تعریف ‌می‌کنند (خورازان و همکاران، ۲۰۰۸).

۲-۱-۵: ماهیّت یادگیری الکترونیکی

‌واقعیت آن است که یادگیری الکترونیکی از نظر افراد گوناگون معنای متعددی دارد، اصطلاح یادگیری الکترونیکی^[۲۴] برای نخستین بار در سال ۲۰۰۱ جنبه همگانی به خود گرفت. این اصطلاح در آن زمان به معنای آموزش مبتنی بر کامپیوتر بود که از طریق اینترنت و اینترانت ارائه می­شد. پس از آن در زمینه ماهیت و مفهوم یادگیری الکترونیکی تعاریف و نظریات متعددی ارائه شد که شاید هر یک از آن­ها تنها بخشی از ماهیت کلی یادگیری الکترونیکی پرداخته شده­است:

• • یادگیری الکترونیکی نقطه طلاقی یادگیری و اینترنت است.

• • یادگیری الکترونیکی به معنای استفاده از فناوری شبکه­ ها برای طراحی، انتخاب، مدیریت و توسعه یادگیری است.

• • یادگیری الکترونیکی به معنای استفاده از قدرت شبکه­ ها به منظور فعّال ساختن فرایند یادگیری در هر زمان و در هر مکان است.

• • یادگیری الکترونیکی به معنای ارائه محتوای آموزشی و تجربیات استادان مجرب هر رشته از طریق فناوری ­های الکترونیکی به فراگیران در نقاط مختلف جهان است.

• • یادگیری الکترونیکی شیوه­ای از یادگیری است که بر مبنای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات و شبکه­ های کامپیوتری شکل گرفته است.

• • یادگیری الکترونیکی یعنی ارائه و مدیریت فرصت­های یادگیری از طریق کامپیوتر، شبکه­ های کامپیوتری، و فناوری ­های مبتنی بر وب در جهت کمک به توسعه فردی و بهبود عملکرد افراد.

• • یادگیری الکترونیکی به مفهوم ارائه محتوا از طریق کلیه رسانه­های الکترونیکی مانند اینترنت، اینترانت، اکسترانت، پخش ماهواره و لوح فشرده است.

• کارشناسان سیسکو معتقدند که یادگیری الکترونیکی در واقع یادگیری مبتنی بر اینترنت است و عناصری چون ارائه محتوا در قالب­های گوناگون، مدیریت تجارب یادگیری و جامعه­­ای از فراگیران، و متخصصان را در برمی­گیرد. این فناوری قادر است که سرعت یادگیری را افزایش و هزینه­ های آن را کاهش دهد.

با تعمق در ساختار یادگیری الکترونیکی و بررسی تعاریف ارائه شده ‌می‌توان یادگیری الکترونیکی را به طور کلی یک مدل آموزشی ا­نعطاف­پذیر جامع و فراگیر دانست که فرایند یادگیری را با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و ارتباطات و از طریق منابع گوناگون و متنوع میسر می­سازد، به گونه ­ای که فراگیران امکان ا­نتخاب زمان و مکان آموزش و قالب و ابزار آموزشی دلخواه و مناسب با نیاز­ها و شرایط خاص خود را دارا می­باشند. فناوری­هایی چون اینترنت، نرم­افزارهای­آموزشی، کلاس­های ­مجازی، کتاب­های الکترونیکی، کنفرانس ویدئویی، گروه ­های مباحثه پست الکترونیکی، و گفت و گوی اینترنتی از جمله ابزارهایی هستند که در سیستم یادگیری الکترونیکی به فرد کمک ‌می‌کنند تا به سرعت و سهولت به خودآموزی بپردازند.

همان­گونه که در شکل ۱-۲ نیز دیده می­ شود یادگیری الکترونیکی محل تلاقی حوزه­هی مختلفی از اندیشه و عمل است: حوزه ­های آموزشی، تربیت، یادگیری، دانش و فناوری. بدیهی است که یادگیری الکترونیکی همانند دیگر فرایند­های یادگیری بر ارتباطات مؤثر دانش بشری متّکی است. در واقع، تأثیرگذاری یادگیری الکترونیکی وابسته به ایجاد ارتباط متقابل بین فراگیران و استادان از یک ­سو و بین خود فراگیران از سوی دیگر ‌می‌باشد(هنری،۲۰۰۱).

فناوری ا­طلاعات آموزش تربیت

مدیریت دانش یادگیری

یادگیری الکترونیکی

* شکل ۲-۱-۱ ترکیب حوزه ­های مختلف در یادگیری الکترونیکی (Henry,2001)

۲-۱-۶ ساختار نظری یادگیری الکترونیکی

بحث در زمینه تئوری و ساختار نظری یادگیری الکترونیکی به ما کمک می­ کند تا درک بهتری از فناوری یادگیری الکترونیکی داشته باشیم. از دیدگاه باتیکاریو و گادیوسو ^[۲۵] ساختار یادگیری الکترونیکی در دانشگاه­ها باید دربردارنده­ی موارد زیر باشد:

1. 1. ایجاد و توسعه یک مدل تعاملی ازمنابع آموزشی با درنظرگرفتن نیازهای کلیه اعضای نظام آموزشی (استادان و فراگیران و…).

1. 1. ارتقای فرایند یادگیری از طریق افزایش مشارکت فراگیران در استفاده از منابع آموزشی مختلف.

1. 1. ترغیب و تشویق کاربران به استفاده بهینه از اطلاعات و منابع آموزشی مرتبط و مناسب.

1. 1. امکان برقراری ارتباطات گسترده به منظور استفاده آسان و سریع همه گروه­ ها.

1. توسعه و بهبود روش­های برقراری ارتباط به منظور تسهیل ایجاد کارگروه­های دانشجویی متشکل از افرادی با سلایق و علایق آموزشی مشابه(باتیکاریو و گادیوسو،۲۰۰۰).

در یک جمع ­بندی کلی ‌می‌توان عناصری را که زیر­ساختهای ضروری یادگیری الکترونیکی در یک دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی را تشکیل می­ دهند چنین برشمرد:

1. 1. فرهنگ­سازی و ایجاد بینش و تمایل نسبت به یادگیری الکترونیکی در دانشگاه

1. 1. طراحی و توسعه فناوری مورد نیاز

1. 1. تدوین سیاست‌های دانشگاهی مربوط به یادگیری الکترونیکی

1. 1. برقراری یک شبکه کامپیوتری قابل اطمینان

1. ارائه خدمات پشتیبانی به استادان و فراگیران

اولین و مهمترین نقشی که دانشگاه برای حمایت از سیستم یادگیری الکترونیکی بر عهده دارد، بررسی و تدوین طرحی جامع برای برقراری این مدل آموزشی است(الکساندر^[۲۶]،۲۰۰۱).

۲-۱-۷: مزایا و معایب یادگیری الکترونیکی

۲-۱-۷-۱: مزایای یادگیری الکترونیکی مزایا و محدودیت­­های آموزش الکترونیکی

هرجا از امکانات الکترونیکی تحت شبکه­ های ارتباطی صحبت می­­شود، یکی از اصلی­ترین مزایای آن، حذف محدودیت زمانی و مکانی آن است. امروزه این مسأله در جامعه اطلاعاتی در حال تبدیل شدن به یک مزیت رقابتی است. یعنی هر کس ‌به این امکان دستیابی پیدا نماید، قادر به دریافت آموزش‌هایی است که سایرین نمی ­توانند با شیوه ­های سنّتی به سهولت و در زمان و اندازه موردنظرشان دریافت کنند. انتشار سریع دانش و ایجادتوانایی بالاتر در زمینه یادگیری نیز از مزایای خاص این نوع آموزش به شمار می ­آید.