در انگلستان حدس میزنند که درآمدهای مالیاتی معادل ۲ تا ۳ درصد تولید ناخالص داخلی از دست مالیات بگیرها فرار می کند برخی گزارشها نشان میدهد که در پارهای از کشورهای آمریکای لاتین و حوزه دریای مدیترانه در حدود یک سوم درآمدهای بالقوه مالیاتی از سیستم میگریزند.
وزیر درآمد کانادا برای مقابله با کسانی که از پرداخت مالیات بر درآمد میگریزند و وکیلها و حسابداریهایی که به آن ها کمک میکنند مقرراتی را به اجرا گذاشت.
مبارزه با مالیات گریزها تنها بخاطر جلوگیری از خدشهدار شدن اصول اخلاقی نیست. آشفتگیهای مالی و رکود اقتصادی باعث شده است تا نیاز دولتها به درآمدهای نقدی افزایش یابد. (کاتوزیان ۱۳۷۲)
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳ -۱- مقدمه
بعد از طرح مبانی نظری تحقیق و استخراج فرضیاتی از آن در فصل پیشین، زمان بررسی تجربی فرضیات و آزمون آنها با دادههاست. ورود به این مرحله از پژوهش به امکانات، ابزارها و روشهایی نیاز دارد که باید پیش از آغاز بررسی تجربی، تدوین و تنظیم شده باشند. بدیهی است که عواملی چون موضوع و اهداف تحقیق در گزینش ابزارهای اندازه گیری، شیوه های گردآوری اطلاعات، مفاهیم اصلی پژوهش و به بیان دیگر در انتخاب روش تحقیق نقش عمدهای دارند.
در هر پژوهش جهت بررسی تجربی فرضیات لزوماًً شیوه های خاصی برگزیده می شود. تناسب روش و اجزای آن با موضوع و اهداف پژوهش، اصلی است که رعایت آن به محقق کمک می کند تا شناختی را که در برخورد با داده های تجربی کسب می کند و آن را به عنوان معیاری برای تأیید یا اصلاح جنبه های نظری پژوهش قرار میدهد، از درجه اطمینان بالایی برخوردار باشد. از این رو فصل حاضر به توضیح روش تحقیق اختصاص یافته که در آن نوع و روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه گیری و ابزار جمع آوری اطلاعات معرفی شده و مفاهیم اصلی به کار رفته در پژوهش از جنبه نظری و عملی تعریف می شود. سپس در ادامه فصل روشهای تجزیه و تحلیل آماری، روایی و پایایی ابزار جمع آوری اطلاعات و شیوه استخراج داده ها مورد بررسی قرار میگیرد.
۳-۲- نوع تحقیق
تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت و محتوای کاری، از نوع «پیمایشی» میباشد که یکی از متداولترین روشهای تحقیق در مطالعات کمی است. از طرفی این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است، زیرا اصول و فنون تدوین شده در تحقیق می تواند برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار گرفته شود و کاربرد عملی دارد. همچنین از نظر سطح مشاهده از نوع خرد میباشد؛ زیرا واحد تحلیل در این جا فرد است. از نظر زمان نیز، از نوع مقطعی است؛ زیرا بررسی و توصیف یک صفت یا ارتباط بین صفات را در محدوده زمانی مشخص انجام میدهد نه در زمانهای مختلف.
۳-۳- جامعه آماری تحقیق
جامعه آماری عبارت است از مجموعهای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری این پژوهش عبارتند از مؤدیان صنف داروخانههای شهرستان تبریز که در اداره کل امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی دارای پرونده مالیاتی میباشند و تعداد ۳۱۰ داروخانه را شامل می شود.
۳-۴- تعیین حجم نمونه و روش نمونهگیری
برای تعیین حجم نمونه در این بخش، با در اختیار داشتن جامعه آماری از فرمول نمونهگیری کوکران که به قرار ذیل است استفاده شده است:
با این حجم نمونه، نسبت نمونه به جامعه برابر ۵۵/۰ به دست آمد و چون بیشتر ۰۵/۰ است حجم نمونه را تعدیل میکنیم.
برای تعدیل حجم نمونه از فرمول زیر استفاده میشود.
ملاحظه میشود که حجم نمونه نهایی برابر ۱۱۱ نفر به دست آمد.
در فرمول کوکران:
n : نشان دهنده حجم نمونه
N : حجم جمعیت آماری
Z : سطح زیر منحنی نرمال استاندارد به ازای سطح احتمال ۹۵ درصد
p : نسبتی از جمعیت واجد صفت معین
q : خطای در نظر گرفته شده برای نمونهگیری
روش نمونهگیری در این تحقیق نمونهگیری تصادفی ساده میباشد.
۳-۵- روش گردآوری اطلاعات
در تهیه و تنظیم این پژوهش از روش میدانی و کتابخانهای برای گردآوری اطلاعات استفاده می شود. در روش کتابخانهای اطلاعات مورد نیاز از منابع معتبر علمی مثل کتب، مقالات، مجلات پژوهشی و پایاننامههای مربوطه و…جمع آوری شده و همچنین از طریق میدانی با پخش پرسشنامه در بین مودیان مالیاتی اطلاعات مورد نیاز کسب شده است.
۳-۶- ابزار اندازهگیری
برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ای که محقق ساخته استفاده شده است. در این روش با توجه به ماهیت سوالات از پرسشنامه با طیف لیکرت استفاده شده است .طیف لیکرت مورد استفاده در این تحقیق یک طیف پنج گزینهای است که شامل گزینه خیلی موافقم، موافقم، تاحدودی موافقم، مخالفم و خیلی مخالفم میباشد. پرسشنامه شامل ۴ عامل میباشد. از سوال ۱ تا ۶ مربوط به عوامل اجتماعی، از سوال ۷ تا ۱۵ مربوط به عوامل برون سازمانی، از سوال ۱۶ تا ۲۴ مربوط به عوامل درون سازمانی و از سوال ۲۵ تا ۳۱ مربوط به عوامل فردی میباشد.
۳-۷- پایایی ابزار اندازهگیری
برای بررسی پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای عامل اجتماعی برابر ۷۶/۰، برای عامل برون سازمانی برابر ۷۹/۰، برای عامل درون سازمانی برابر ۸۵/۰ و برای عوامل فردی برابر ۷۴/۰ و برای کل پرسشنامه برابر ۹۲/۰ به دست آمد. نظر به اینکه ضریب آلفا بزرگتر از مقدار استاندارد ۷/۰ است نتیجه میگیریم پرسشنامه از پایایی خوبی برخوردار است.
۳-۸- روایی پرسشنامه
روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با کمک اساتید راهنما و مشاور و سایر متخصصان بررسی گردید که پس از حذف و اصلاح گویه ها، پرسشنامه نهایی تدوین گردید.
۳-۹- روش اجرای تحقیق
ابتدا با بهره گرفتن از مبانی نظری استفاده شده و متغیرهای مورد تحقیق، پرسشنامه طرح گردید و پس از مشورت با استاد راهنما و سایر متخصصین، گویههای ضعیف حذف و در برخی موارد اصلاح گردید و پس از آن پرسشنامه بر روی ۳۰ نفر اجرا گردید. با توجه به پایایی به دست آمده، میزان پایایی پرسشنامه تأیید شد. پس از آن پرسشنامه نهایی تدوین گردیده و در بین نمونه اصلی پخش شد. پس از جمع آوری اطلاعات، آن ها را وارد نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ نموده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهایم.
۳-۱۰- روش تحلیل دادهها
متغیرهای اسمی و رتبهای تحقیق با بهره گرفتن از جداول توزیع فراوانی و نمودارهای مرتبط و متغیرهای عددی با بهره گرفتن از شاخصهای مرکزی و پراکندگی میانگین و انحراف معیار و … و نمودارهای مرتبط توصیف شدند. برای آزمون فرضیات تحقیق، ابتدا نرمال بودن داده ها با بهره گرفتن از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف مورد بررسی قرار گرفت و پس از تأیید نرمال بودن داده ها، از آزمون t تک نمونه ای و فریدمن استفاده نمودهایم.