الف۲-شیوههاى پولشویى
شیوههاى پولشویى که از سوى مجرمین اتخاذ مىشود با توجه به نوع جرم، ارزش مال، امکانات مجرم، سیستم اقتصادى و قوانین و مقررات کشورى که در آنجا پول تطهیر مىشود و نظایر اینها متنوع و متفاوت است . از مهمترین و معمولىترین روشهاى پولشویى این است که پولشویان براى کاهش جلب توجه مجریان قانون به عملیات پولشویى، مقادیر زیادى پول نقد را به مقادیر کوچکى تبدیل نموده و یا به طور مستقیم در بانک سرمایهگذارى کرده و یا با آن ابزارهاى مالى چون چک، سفته و غیره خریده و در مکانهاى دیگر سپردهگذارى مىکنند . (تصفیه پول) (اسعدی،۱۳۸۴،ص۲۲)
از شیوههاى دیگر پولشویى، استفاده از بانکهاى فاسد (خصوصاً بانکهاى خصوصى) مىباشد . قاچاقچیان بین المللى با همکارى بانکها حساب‌های غیرواقعى افتتاح مىکنند این گونه بانکها براى جلب سرمایههاى کلان سپردهگذاران ناسالم از اخذ اوراق شناسایى کامل یا گزارش کردن موارد مشکوک به مقامات دولتى خوددارى مىکنند و بدین وسیله بهترین امکان را در اختیار پول شویان قرار مىدهند. البته در برخى موارد پولشویى توسط بانکها مثل سوییس (که تأکید بر سرى بودن اطلاعات بانکى مشتریان است) به طور ناخواسته صورت مىگیرد . (باقر زاده،۱۳۸۱،ص۳۳)
یکى از روشهاى جدید پولشویى از طریق سیستمهاى پرداختشبکهاى (system scyberpayment) مىباشد . در این سیستمها، پرداخت از طریق شبکه اینترنت، شبکههاى محلى، ماهوارهاى و یا از طریق موبایل صورت مىگیرد . پولشویان به دلیل شرایط خاص این شبکهها مانند نقل و انتقال بدون واسطه پول و بى نام بودن نقل و انتقالات وجوه و گسترش این نوع سیستم پرداخت در سطح جهان مراحل گوناگون پولشویى را از این طریق انجام مىدهند . (دادگر، ۱۳۸۳،ص۱۳۲)
شیوههاى دیگرى که مىتوان براى پولشویى نام برد عبارتند از: سرمایهگذارى موقت در بنگاههاى تولیدى و تجارى قانونى; سرمایهگذارى در بازار سهام و اوراق قرضه، ایجاد سازمانهاى خیریه تقلبى و ساختگى; سرمایهگذارى در بازار طلا و الماس; شرکت در مزایدههاى اجناس هندى و کالاى قدیمى و … (طجرلو،۱۳۸۷ ، ص۴۹) به صورتى که پول کثیف زمانى که در فعالیتهاى قانونى وارد شده و سرمایهگذارى شود؛ در طول گردش دستبه دستشده و با پولهاى تمیز مخلوط مىشود به طورى که دیگر شناسایى آن غیر ممکن مىگردد.
الف۳-مراحل عملیات پولشویى
عملیات پولشویى معمولا در سه مرحله صورت مىگیرد: مرحله استقرار یا مکانیابى ; (placement) مرحله استتار یا تغییر وضعیتیا لایه لایه کردن (layering) و مرحله اختلاط مالى یا ادغام . (integration)
در مرحله اول، وجوه حاصل شده، وارد سیستم مالى یا اقتصادى خود مىشود و یا به خارج از کشور انتقال مىیابد تا در دسترس نباشد و امکان کشف از بین برود و سپس در فرصتهاى بعدى آن را به اموال دیگرى مثل چکهاى مسافرتى، حوالجات و … تبدیل کنند در این مرحله ردیابى فعالیتخلاف بسیار آسان است و بنابرین پیشنهاد شده است که قوانین بانکى باید به گونهاى تغییر یابد که فعالیتهاى مالى بیش از سقف معینى، ماهیانه گزارش شود .
در مرحله دوم، کوشش مىشود درآمدهاى غیرقانونى با ایجاد پوششهاى پیچیده با معاملات مالى و عملیات بانکى از منبع اصلى خود مخفى یا وارونه جلوه گر شود یا در بین بانکهاى کشور جابجایى صورت گیرد . این روند غالبا با نقل و انتقال فرامرزى و با وسایل الکترونیکى صورت مىگیرد .
مرحله سوم که مرحله ادغام مىباشد پیچیدهترین مرحله از فرایند پولشویى محسوب مىشود . در این مرحله پول وارد سیستم اقتصادى و مالى مشروع مىگردد و مشابه تمام اموال دیگر است و تشخیص آن از اموال مشروع غیرممکن مىگردد . (باقر زاده،۱۳۸۳،ص۴۹-۵۱) و این پیچیدگى اختلاط مالى زمانى که داد و ستد جنبه بین المللى پیدا کند به مراتب افزایش پیدا مىکند . زیرا در بسیارى از کشورها مقررات بین المللى در رابطه با پولشویى به تصویب نرسیده و یا رعایت نمىشود .
از این رو کسانى که از طریق پولشویى به مبادلات مواد مخدر یا قاچاق کالا و … مىپردازند در واقع با اختلاط پولهاى آلوده مجددا با قدرت بیشترى نهادى سالم و واقعى هر کشور را نشانه گرفتهاند .
الف۴-اثرات پولشویى بر اقتصاد
با توجه به فعالیتهاى غیرقانونى و بزهکارانه وسیع در دنیا حجم بزرگى از پولهاى در جریان دنیا پولهاى کثیف مىباشد در قطعنامه ژوئن ۱۹۹۸ در مجمع عمومى سازمان ملل متحد تخمین زده شد که سالانه حداقل بیست میلیارد دلار پول تطهیر مىشود . همچنین آمارهاى جهانى حاکى استسالانه ۵۰۰ میلیارد تا ۵/۱ تریلیون دلار درآمد ناشى از خرید و فروش موارد مخدر و سایر جرایم سامان دهى شده به روشهاى مختلف به دارایىهاى قانونى تبدیل مىشود . در نتیجه وجود این میزان وسیع پول کثیف ناشى از عملیات پولشویى بالطبع اثرات زیادى در سطح اقتصاد کلان خواهد گذاشت .( تذهیبی،۱۳۸۱،ص۱۹)
افزایش پولشویى و جرم و جنایتسبب کاهش تقاضاى پول و کاهش معینى در نرخ سالانه (۱۹) (GDP) تولید ناخالص داخلى) مىشود و همچنین رشد فعالیتهاى زیرزمینى به علت رشد پولشویى به دلیل عدم ثبت در GDP سیاستهاى اقتصادى را تحت تاثیر قرار مىدهد .
علاوه بر این پولشویى بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تاثیر مىگذارد و همچنین سبب آلودگى مبادلات قانونى خواهد شد . بدین صورت که اعتماد بازارها و مبادلات قانونى به دلیل آلودگى ناشى از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت . همچنین از اثرات منفى پولشویى فرار سرمایه به صورت غیرقانونى از کشور مىباشد .
بدین صورت که پولهاى خلاف براى تطهیر و سرمایهگذارى به کشورهاى توسعه یافته غربى منتقل مىشوند .
افزون بر این، پولشویى باعث مىشود که معیار اجتناب از کنترلهاى ملى جایگزین معیار نرخ بازدهى مورد انتظار براى تخصیص منابع در سطح جهان گردد . بر این اساس پولهاى نامشروع بیشتر توسط کشورهایى که کنترل و نظارت بسیار پایینى دارند جذب مىشوند . (تذهیبی،۱۳۸۱،ص۲۱)
الف۵-مبارزه با پولشویى
در آغاز باید گفت آنچه در گسترش چنین پدیده ویرانگرى دخیل بوده است صرف نظر از عوامل ریشهای؛ عدم اطلاعرسانى دقیق و شفاف از فعالیتهاى پیدا و پنهان پولشویان و شیوههاى نفوذ عناصر دستاندرکار تطهیر پول در لایحه اقتصادى و از همه مهمتر در سیستم بانکى هر کشور است. عزم جدى براى قطع ریشههاى پدیده پولشویى به یک یا چند کشور محدود نمىشود بلکه پدیدهاى است جهانى؛ اما برخى از کشورها مىتوانند با وضع قوانین سختگیرانه تا حدودى جلوى رشد و گسترش چنین پدیدهاى را بگیرد .
