۲-۴-۱-۲- سهام بی‌نام
در سهام بی‌نام، نام شخص معینی قید نمی‌گردد ولی عنوان «سهم بی نام» بر روی ورقه ذکر شده است. سهام بی نام زمانی صادر می‌شود که تمام قیمت آن از سوی صاحب سهم پرداخت شده باشد.
بر اساس م ۳۹ ل.ا.ق.ت سهام بی‌نام یا گواهینامه موقت آن به شکل سند در وجه حامل تنظیم می‌شود؛ در نتیجه دارنده‌ی آن مالک شناخته می‌شود و بر این سهام مقررات اسناد در وجه حامل، حاکم می‌باشد. دارنده یا متصرف سهام بی‌نام (سند در وجه حامل)، مالک آن محسوب می‌شود و تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت می‌باشد، مگر این که خلاف آن ثابت گردد (م ۳۵ ق م). اگر سند در وجه حامل گم شود یا سرقت شود، شخص می‌تواند با مراجعه به دادگاه و انجام تشریفات قانونی بطلان آن را از دادگاه تقاضا کند و گم شدن یا سرقت آن تابع مقررات قانون تجارت راجع به اسناد در وجه حامل است (مواد ۳۲۰ الی۳۴۰ ق . ت) .
مزیت این نوع سهام انتقال آن با قبض و اقباض و فوق‌العاده آسان و بدون داشتن هر‌گونه تشریفاتی است و این ویژگی در مورد شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار بیشتر نمایان است. به این دلیل که صاحب آن معلوم نیست و اشخاص می‌توانند بدون آن که مالکیت آن ها معلوم باشد، منافع آن را دریافت کنند، مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
ایراد این نوع سهام، مشکلات ناشی از اثبات مالکیت دارنده واقعی سند سهام است. در صورت گم شدن یاسرقت یا خیانت در امانت امین و وکیل نسبت به سهام بی‌نام که به آن ها سپرده شده و مفقود شدن سند به هر دلیل، اثبات مالکیت صاحب سهم، مشکل است زیرا سهام بی‌نام، سند در وجه حامل است و تصرف آن دلیل مالکیت است و بی‌نام بودن امکان شناسایی دارنده‌ی اصلی را نمی‌دهد و شرکت، کسی را صاحب سهم می‌داند که سهم بی‌نام را ارائه دهد و به این شخص حق می‌دهد از حقوق وابسته به سهام بی‌نام استفاده کند.
تصرف سهم بی‌نام، مانند تصرف در مال منقول است و بر اساس م ۱۳ آ.د.م محل اقامه‌ی دعاوی مربوط به آن محلی است که عقد یا قرارداد در آنجا واقع شده یا تعهد باید در آنجا انجام شود.
۲-۴-۲- سهام از حیث مزایای وابسته به آن
سهام دارای حقوق و مزایایی می‌باشد. این حقوق مربوط به سهام ممکن است مساوی نباشد و متفاوت باشد. بر اساس تفاوتی که ممکن است در خصوص حقوق و مزایای مربوط به سهام وجود داشته باشد، نوع سهام نیز متفاوت می‌شود .
۲-۴-۲-۱- سهام عادی و سهم ممتاز
م ۲۴ ل.ا.ق.ت این دو نوع سهم را پذیرفته است. سهام عادی و ممتاز ممکن است بانام یا بی‌نام باشد. شیوه واگذاری سهام عادی و ممتاز ممکن است در اساسنامه معین شده باشد، در غیر این صورت انتقال آن ها تابع احکام انتقال سهام بانام و بی‌نام است. سهام ممتاز در صورتی قابل انتشار است که اساسنامه‌ی شرکت اجازه انتشار آن‌را داده باشد و یا مجمع عمومی‌فوق‌العاده آن‌را تصویب نماید. سهام ممتاز سهامی است که برای آن ویژگی‌ها و مزایای مثبت نسبت به سهام عادی وجود داشته باشد.
سهام عادی تعریف نشده و می‌توان گفت تمام سهام عادی است و در صورتی که مزایایی مثبت برای بعضی اسناد در نظر گرفته شده باشد، این اسناد از حالت اسناد عادی خارج شده و در زمره‌ی سند سهام ممتاز قرار می‌گیرند؛ در نتیجه سهام ممتاز نسبت و در مقایسه با سایر سهام مزیتی خاص دارد.[۳۰] البته سهام ممتاز، نسبت به سایر سهام مزیت و رجحان دارد ولی در هر حال قیمت اسمی آن از سایر سهام تجاوز نخواهد کرد.
م ۲۴ ق.ت و م ۴۲ ل.ا. ق.ت به تعریف سهام ممتاز اختصاص دارد.
سهام ممتاز ممکن است در چند مرحله منتشر شده و دارای چند نوع باشد؛ می‌تواند با تأسیس شرکت به وسیله مؤسسین ایجاد شود و یا هنگام افزایش سرمایه شرکت سهامی و یا در شرایط خاص از جمله جلب همکاری متخصص رشته‌ای خاص، زمانی که شرکت احتیاج دارد اشخاص سرشناسی وارد شرکت شوند و یا در شرایط عادی کسی حاضر به خرید سهام شرکت نباشد، شرکت سهام ممتاز منتشر می‌کند.
تمام سهام شرکت نمی‌تواند ممتاز باشد زیرا در این صورت هیچ کدام بر دیگری مزیتی ندارد و تمام سهام عادی محسوب می‌شوند.
تبصره ۲ م ۲۴ ل.ا.ق.ت صدور سهام ممتاز را مشروط به رعایت کلیه مقررات موجود در ل.ا.ق.ت نموده است و اساسنامه شرکت و یا مجمع عمومی‌فوق‌العاده نمی‌تواند هر امتیازی را که بخواهد به سهام ممتاز اختصاص دهد.
۲-۴-۳- سهام از حیث آورده
زمانی که شرکت تشکیل می‌شود و اشخاص آورده خود را به شرکت منتقل می‌کنند، بر حسب نقشی که در تشکیل شرکت داشته‌اند به آنان سهام تعلق می‌گیرد. تقسیم‌بندی سهام در اینجا بر این اساس است که سهامدار چه نقشی در تشکیل شرکت داشته است.
۲-۴-۳-۱- سهام انتفاعی و سرمایه
سهم انتفاعی سهمی است که دارنده آن از منافع شرکت به نسبت سهم خود بهره‌مند گردد، ولی حقی نسبت به سرمایه شرکت ندارد. سهم سرمایه به صاحب آن حق دریافت منافع را می‌دهد، همچنین در موقع انحلال شرکت نسبت به سرمایه شرکت نیز محق می‌باشد. در واقع صاحب سهم انتفاعی فقط حق دریافت منافع را دارد و در موقع انحلال شرکت حقی بر اصل سرمایه شرکت ندارد و نباید از سود مساوی با سایر سهام‌داران منتفع گردند.
۲-۴-۳-۲- سهام مؤسس
سهام مؤسس پاداش و امتیازی است که به مؤسسان شرکت سهامی به علت زحمات و تلاش‌های ایشان در هنگام تأسیس شرکت داده می‌شود. سهام مؤسس، امتیازی است به موسسین شرکت داده می‌شود. این امتیاز، می‌تواند حق استفاده از منافع شرکت در زمان فعالیت شرکت و یا پس از انحلال شرکت باشد (اساسنامه شرکت می‌تواند به سهام مؤسس حق دهد که در موقع انحلال شرکت بعد از استهلاک و تأدیه سرمایه، از باقیمانده دارایی شرکت چند درصدی دریافت کند)؛ همچنین اشخاص مذکور حق دخالت در امور شرکت برای حفظ حقوق خود را دارند.
دریافت سهمی از سود شرکت می‌تواند ثابت یا چند درصدی از سود شرکت باشد. نحوه تقسیم سود سالیانه شرکت، در اساسنامه شرکت معین می‌شود و زمانی که سود قابل تقسیم شرکت اعلام شود، صاحبان سهام مؤسس نسبت به مبلغی که به آن ها تعلق می‌گیرد، جزء طلبکاران شرکت محسوب می‌شوند.
۲-۴-۴- انواع دیگر سهام
۲-۴-۴-۱- سهام نقدی و غیر نقدی
سرمایه شرکت از مجموع آورده‌‌های نقدی و غیر نقدی شرکا تشکیل می‌شود. قانون تجارت ۱۳۱۱ صدور سهام غیر نقدی را مجاز دانسته بود، مطابق م ۲۶ ق.ت: «سهام ممکن است نقدی یا غیر نقدی باشد. سهام غیر نقدی، سهامی است که در ازای آن به جای وجه نقد، چیز دیگری از قبیل کارخانه و امتیازنامه و غیره داده می‌شود». بر اساس این تعریف، سهام غیر نقدی، باید دارای ارزش تجارتی بوده تا قابل تقویم باشد. (م ۴۱، ۴۲ و ۴۳ ق.ت، ترتیب تقویم سهام در مقابل آورده غیر نقدی را معین کرده‌است.)
