– آیا سلامت روانی در بین دختران فراری و عادی شهر تهران متفاوت است؟

– آیا جهت گیری مذهبی در بین دختران فراری و عادی شهر تهران متفاوت است؟

۱-۶- فرضیه های تحقیق

۱-۶-۱- فرضیه اصلی: همبستگی خانوادگی، سلامت روانی و جهت گیری مذهبی در بین دختران فراری مستقر در مراکز نگهداری بهزیستی و عادی شهر تهران متفاوت است.

۱-۶-۲- فرضیه ‏های فرعی:

– همبستگی خانوادگی در بین دختران فراری و عادی شهر تهران متفاوت است.

– سلامت روانی در بین دختران فراری و عادی شهر تهران متفاوت است.

– جهت گیری مذهبی در بین دختران فراری و عادی شهر تهران متفاوت است.

۱-۷- معرفی متغیرهای تحقیق

در این پژوهش همبستگی خانوادگی، سلامت روانی و جهت گیری مذهبی به عنوان متغیر مستقل و پدیده فرار یا عدم فرار نیز به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته می شود.

۱-۸- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق

۱-۸-۱- تعاریف مفهومی

– دختران فراری: طبق تعریف «فرار» نوعی رفتار سازش نایافته است که دختران برای رهایی از مشکلات موجود در خانه یا جاذبه های بیرون از خانه، بدون اجازه والدین یا سرپرست قانونی، آگاهانه خانه را ترک می‌کنند و سریعاً یا بدون واسطه به خانه بر نمی گردند (مداحی،۱۳۹۰)

– فرار: به معنی دور ماندن از خانه و خانواده به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر، بدون اطلاع والدین یا بر خلاف میل آن ها تعریف شده است (شارلین و مورباراک^[۸]، ۱۹۹۲).

– همبستگی خانواده: همبستگی خانواده عبارت است از وابستگی عاطفی زوج ها نسبت به هم. در مدل چندمختصاتی، متغیرهایی برای تشخیص و اندازه گیری ابعاد همبستگی خانوادگی مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتنداز؛ وابستگی عاطفی، وجود مرزها، یکپارچگی، زمان، مکان، دوستان، تصمیم گیری، علایق و سرگرمی ها (فقیرپور، ۱۳۸۳).

– سلامت روان: سلامت روانی وضعیتی از بلوغ روان شناختی بوده و عبارت است از حداکثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران می شود (چاهن^[۹]، ۱۹۹۱).

– جهت گیری مذهبی: منظور از جهت گیری مذهبی، نگرش نظام داری از باورها و اعمال نسبت به امور مقدس است. ایستاری است که معطوف به امر مقدس در دو بُعد آشنایی و دین باوری می شود، نگرش به امور ماورائی است که احراز و تقویت آن یگانگی، ثبات، استمرار و پایداری فرد در جامعه را موجب می شود (یاوری، ۱۳۸۵).

۱-۸-۲- تعاریف عملیاتی

– دختران فراری: در این پژوهش منظور از دختران فراری، دخترانی هستند که به هر دلیل اقدام به ترک منزل کرده‌اند و حداقل ۲۴ ساعت (یک روز) از این حادثه گذشته است و به صورت خود معرف یا از سوی نیروی انتظامی به مراکز بهزیستی مراجعه نموده ا ند و در مراکز مداخله با بحران بهزیستی نگهداری می‌شوند.

– همبستگی خانواده: منظور از همبستگی خانواده در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی ها از پرسشنامه اپشتاین^[۱۰]، بالدوین^[۱۱] و بیشاپ^[۱۲] (۱۹۸۳) به دست می آورند.

– سلامت روان: در این تحقیق، برای سنجش سلامت روانی از آزمون SCL90 دروگاتیس و همکاران^[۱۳] (۱۹۷۳) که شامل ۹۰ سؤال در طیف ۵ درجه ای لیکرت است استفاده می شود.

– جهت گیری مذهبی: در این پژوهش برای سنجش نگرش مذهبی آزمودنی از پرسشنامه جهت گیری مذهبی آلپورت و رأس^[۱۴] (۱۹۶۷) که شامل ۲۱ سؤال در طیف ۵ گزینه ای لیکرت است استفاده می شود.

۲-۱- مقدمه

در این فصل که به پیشینه تحقیق اشاره دارد دیدگاه ها و رویکردهای محققان و صاحب‌نظران پیرامون موضوع تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. در همین رابطه منابع مختلفی اعم از کتب، طرح ها و پایان نامه های پژوهشی، مقاله ها و … مطالعه شده و در زمینه موارد شرح ذیل مطالبی آمده است؛ آشنایی با پدیده دختران فراری، همبستگی خانواده، سلامت روانی و جهت گیری مذهبی. در ادامه این فصل نیز به تحقیق های مرتبط انجام شده در ایران و خارج از کشور اشاره شده است.

بخش اول: دختران فراری

۲-۲- آشنایی با پدیده دختران فراری

دختران فراری به دخترانی گفته می‌شود که به دلایل مختلفی از خانه فرار می‌کنند و به جامعه و محیط هایی چون خیابان، پارک، باندها و … روی می آورند. گفتنی است در آمریکا و کشورهای اروپایی دخترانی که به هر دلیلی از خانه های خود فرار می‌کنند، به طور اتوماتیک تحت حمایت بنیادهای حمایتی دولتی و نیکوکاری در می‌آیند و به مکان هایی امن زیر نظر روانکاوان متخصصان حمایت از زنان منتقل می‌شوند. اما در ایران به خاطر جرم بودن اصل قضیه دخترانی که جایی برای پناه بردن ندارند اکثراً به غریبه ها متوسل می‌شوند که در اکثر این موارد، مورد تجاوزات پی در پی قرار می‌گیرند و نهایتاًً جذب باندهای فساد می‌شوند و با این شرایط در صورت دستگیری این دختران در بعضی موارد به زندان افتاده و در مواردی توسط مقامات قضایی به خانواده هایی که فراری شده اند، بازگردانده می‌شوند. در کشوری مثل ایران که درصد جرایم ارتکابی توسط دختران کمتر از پسران است این کم بودن را باید ناشی از این بدانیم که زنانی که تمایل به طغیان و انجام اعمال ضداجتماعی دارند، این میل را با فحشا تسکین می‌دهند و نیازی به ارتکاب جرایم دیگر ندارند. ضمناً زنان در مقابل فشارهای روحی اکثراً یا دست به خودکشی می‌زنند یا از محیط فرار می‌کنند (ریحانی، ۱۳۸۸).

۲-۳- شرایط عمومی دختران فراری

۲-۳-۱- از نظر فردی: اکثر دختران فراری اختلال منش دارند، افرادی ضعیف الاراده، حساس و زودرنجند، عقب ماندگی درسی دارند، برای امور غیردرسی ارزش بیشتری قائل اند، برخی از آن ها عقب ماندگی ذهنی دارند، شخصیتی تلقین پذیر داشته و یا به انحرافات و اختلالات و بیماری های روانی از جمله صرع، اسکیزوفرنی پارانویا مبتلا هستند و به علت عدم تکوین شخصیت، ثبات اجتماعی ندارند. اگر چه افراد باهوش هم در بین آن ها اندک نیست و حتی بینشان نوابغ هم دیده می شود. برخی از اینان که البته بیشترشان نوجوانند دچار رنج عصبی هستند، بی خوابی دارند، احساس گناه آنان را آزار می‌دهد، دسته ای از این اطفال و نوجوانان از لحاظ وضع جسمی و روانی سالم هستند. ممکن است تحت تأثیر محیط خانوادگی و محیط تحصیلی برای تفریح و خوش گذرانی و یا تقلید از فیلم ها و ماجراجویی اقدام به فرار کنند.

۲-۳-۲- از نظر خانوادگی: به علت نفاق، ناسازگاری، اعتیاد پدر و مادر، تشنج در محیط خانوادگی، طرد و تحقیر، کمبود محبت، از هم گسیختگی خانواده «طلاق، جدایی، فوت» و عدم مراقبت و بی توجهی والدین و سرپرستان نسبت به امور تحصیلی به ویژه در خانواده های پرجمعیت، ترس از تنبیه در صورت عدم موفقیت در تحصیل، اقدام به فرار از منزل و ترک تحصیل می‌کنند. اطفال نازپرورده که دائم تحت مراقبت، نظارت شدید قرار دارند برای کسب آزادی و استقلال از خانه فرار می‌کنند.