مطالعات برترتون[۲۱] و واترز[۲۲] (۱۹۸۵) نشان می‌دهد نوجوانانی که روابط گرم و صمیمانه ای با والدین خود دارند ، مفهوم خود عمیق تری داشته ، بیشتر به خود اعتماد می‌کنند و از سازگاری روانی بالاتری برخوردار بوده و با مشکلات در گیر می‌شوند و برای یافتن راه حل مناسب تلاش می‌کنند (به نقل از نگهبان سلامی ،۱۳۸۴).
آمرسدن[۲۳] و گرینبرگ[۲۴] (۱۹۸۷) از بررسی های متعدد خود نتیجه گرفتند که کیفیت دلبستگی به والدین با سلامت روانی نوجوان و شکل گیری هویت ، کنار آمدن با بحران های مختلف و رضایت از زندگی ارتباط معنادار دارد .
کرنز[۲۵] و همکاران (۲۰۰۵) معتقدند که افراد در اواسط کودکی هنوز به چهره های دلبستگی تکیه می‌کنند و از آن ها به عنوان منبع آرامش در موقع استرس و همچنین پایگاهی برای اکتشاف بهره می گیرند. مثلاً ممکن است در مواقع بیماری یا وقتی غمگین هستند در صدد جستجوی چهره دلبستگی برآیند. بنابرین اگر چه فراوانی و ضرورت رفتار دلبستگی با بالا رفتن سن کمتر دیده می شود،ولی پیوند دلبستگی از ابتدای نوجوانی به بعد پا بر جا می ماند.
معدود پژوهش‌هایی پیرامون رابطه بین سبک‌های هویت و سبک‌های دلبستگی با پیشرفت تحصیلی انجام گرفته است:
نتایج پژوهش حجازی، فارسی نژاد و عسگری (۱۳۸۶) نشان داد که سبک هویت مغشوش / اجتنابی بر پیشرفت تحصیلی اثر مستقیم و منفی دارد.
نتایج پژوهش رضایی (۱۳۸۵) با عنوان بررسی رابطه هویت فردی، الگوهای دلبستگی و ویژگی‌های شخصیتی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه هنر اسلامی تبریز نشانگر وجود رابطه بین سبک‌های هویت و سبک‌های دلبستگی با پیشرفت تحصیلی است. رضایی در پژوهش خویش دریافت که بین هویت آشفته و پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه منفی معنا دار وجود دارد اما سایر حالات هویت با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری ندارند. بین سبک دلبستگی نا ایمن دو سو گرا و پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه منفی معنادار وجود دارد. اما بین سبک های دلبستگی ایمن و نا ایمن اجتنابی و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری مشاهده نگردید. سبک دلبستگی ایمن دانشجویان با هویت پیشرفت آنان رابطه مثبت معنادار و با هویت آشفته رابطه منفی معنی‌دار دارد و سبک دلبستگی نا ایمن دوسوگرا با هویت آشفته رابطه مثبت معنی دار و با هویت پیشرفت رابطه منفی معنادار دارد.
نتایج پژوهش‌های فوق الذکر در مجموع موید تاثیر سبک‌های دلبستگی و هویت بر سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. در پژوهش حاضر که به بررسی رابطه بین این دو متغیر با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پیش دانشگاهی اختصاص دارد سعی گردیده است که به دو سئوال زیر پاسخ داده شود: آیا سبک‌های دلبستگی و هویت با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پیش دانشگاهی رابطه دارند؟ آیا بین سبک‌های دلبستگی و سبک‌های هویت رابطه وجود دارد؟
ضرورت و اهمیت تحقیق
جنبه کاربردی:
درعصر حاضر، دوران نوجوانی به دلیل افزایش فاصله بین بلوغ زیستی و اقتصادی، طولانی شده است. پیشرفت سریع تکنولوژی ، پیدایش رشته‌های متعدد تحصیلی و تخصص های جدید و گسترش ارتباطات ، امکانات و گزینه های فراوانی در اختیار نوجوان می‌گذارد و او را دائماً با محرک ها و نقش های متناقض و انواع مختلف رفتار وارزش آشنا می‌کند و در نتیجه هویت نامشخص و متغیری را برای او می آفریند. جامعه ایران به سبب شرایط گذار از سنت به تجدد و در نتیجه تنزل و فروپاشی هنجارهای سنتی ، دریک وضعیت نامتعادل به سر می‌برد که نوجوان ایرانی را با تضاد ، بحران و تعارض مواجه ساخته است. از سویی دیگرعدم شناخت و نا آگاهی برخی از دست اندر کاران جامعه و مربیان تربیتی از تغیرات و نیازهای این دوره زندگی بر این بحران دامن می زند. تضادهای ایجاد شده نه تنها به اغتشاش در هویت نوجوان می انجامد بلکه سلامت روانی وی را نیز به مخاطره می افکند. نوجوانی که از سلامت روانی کافی برخوردار نیست نمی تواند با چالش های ناشی از ایفای نقش های اجتماعی کنار آمده و خود را با هنجارهای اجتماعی تطبیق دهد. لذا ، بحران جوانی ، در جامعه ایران به شکل مضاعفی قابل لمس و پرداختن به آن امری ضروری است. شناخت هر چه بهتر این مرحله مهم از تحول می‌تواند منجر به ارائه راهکارهای مؤثر به متولیان آموزشی و تربیتی و دست اندرکاران سیاست های اجتماعی و فرهنگی شود تا با سرمایه گذاریهای لازم و برنامه ریزی های اصولی ، نوجوان را درکسب هویتی منسجم و سالم یاری دهند.
در دوره نوجوانی ، نوجوان ابتدا باید با تغییرات بدنی سازگار شود و آن گاه ناگزیر است که با مجموعه ای از نظام ارزشی برخورد کند و سپس رفتار متناسب با اجتماع داشته باشد. به نظر می‌رسد که الگوی دلبستگی اولیه ، با نحوه کنار آمدن فرد با تجربه های این دوره مرتبط باشد.
اینسورث پیشنهاد کرده‌است که سبک های دلبستگی کودک_ والدین ممکن است کاربردهای طولانی مدت معناداری بر روابط شخصی بعدی ، ادراک خود ، شکل گیری هویت و حتی آسیب شناسی روانی داشته باشد ، لذا، این مهم باید همواره مدنظر پدران و مادران قرار گیرد تا با ایجاد روابط صمیمانه با فرزند خود شرایط لازم برای رشد متناسب وی فراهم آید.
پژوهش در این زمینه به شناخت بهتر این مرحله از تحول و در نتیجه ارائه راهکارهای مناسب به والدین در ایجاد روابط صمیمانه با فرزندان و مهیا نمودن شرایط لازم برای رشد آن ها باشد.
جنبه نظری:
تحقیق در این زمینه می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره شیوه دلبستگی و پیامد های آن و همچنین سبک های هویت فراهم کند.
همچنین مقایسه نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش های انجام شده ، می‌تواند نقش عامل فرهنگ رادرسبک دلبستگی و سبک هویت مشخص نماید.
اهداف تحقیق
در پژوهش حاضر اهداف زیر مد نظر است:
– بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و سلامت روان و پیشرفت تحصیلی
– بررسی رابطه بین سبک های هویت و میزان تعهد هویت و سلامت روان و پیشرفت تحصیلی
– بررسی رابطه بین سبک های هویت و سبک های دلبستگی
– پیش‌بینی سلامت روان و پیشرفت تحصیلی بر اساس سبک های دلبستگی
– پیش‌بینی سلامت روان و پیشرفت تحصیلی بر اساس سبک های هویت و میزان تعهد هویت
فرضیه های تحقیق
-
- بین سبک های هویت و سلامت روان دانش آموزان رابطه وجود دارد.
-
- بین سبک های هویت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد .
-
- بین سبک های دلبستگی و سلامت روان دانش آموزان رابطه وجود دارد .
-
- بین سبک های دلبستگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
- بین سبک های هویت و سبک های دلبستگی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
متغیرهای تحقیق
متغیر پیش بین: سبک دلبستگی _ سبک هویت
متغیر ملاک : سلامت روان _ پیشرفت تحصیلی
متغیر کنترل : جنس
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش
تعریف نظری سبک دلبستگی :
دلبستگی در لغت به حالت و کیفیت دلبسته ، محبت ، علاقه و عشق گفته می شود (معین ، ۱۳۷۵).
بالبی از دلبستگی به عنوان “پیوند عاطفی”[۲۶] بین کودک در حال رشد و مادر که مسئولیت اساسی را در مراقبت وی بر عهده دارد ،یاد می‌کند. طبق نظر بالبی دلبستگی زمانی به وجود می‌آید که رابطه گرم ، صمیمانه و پایا بین کودک و مادر که برای هر دو رضایت بخش و مایه خوشی است وجود داشته باشد (بالبی ، ۱۹۶۹).
