ویژگیهای افراد خودمختار شامل این موارد می شود. افراد خودمختار به طور همزمان به آزادی و نیز مسئولیت بها می دهند و هرچه بتوانند برای ارتقاء خودشان انجام می دهند. افراد خودمختار به جای اینکه پاسخ سوالات را در بیرون از خودشان پیدا کنند، برای یافتن پاسخ به درون خود مراجعه می‌کنند. در پی برآوردن انتظارات دیگران و لذت از تأیید دیگران نیستند. افراد خودمختار به احساس مسئولیت و تعهد مجهز شده‌اند (حسینی، ۱۳۸۹).
۲-۲-۳- حمایت اجتماعی
موضوعات مختلف سلامت روان فرد علاوه بر اینکه واقعیاتی زیستشناختی و روانشناختی دارند، دارای ابعاد و ماهیت اجتماعی نیز میباشند. البته میزان تأثیری که عوامل اجتماعی می توانند داشته باشند به میزان تاثیر موقعیت اجتماعی بر هر فرد و برداشتی که هر فرد از موقعیت دارد بستگی دارد (کوکرین[۶۰]۲، ۱۹۸۳). یکی از عوامل اجتماعی، حمایت اجتماعی است. حمایت اجتماعی یعنی این احساس که شخص مورد توجه دیگران است و دیگران برای او ارزش قائلند و اینکه به یک شبکه اجتماعی متعلق است (گاچل[۶۱]۱، بام[۶۲]۲ و کرانتس[۶۳]۳، ۱۹۹۷).
۲-۲-۳-۱- تعاریف مختلف از حمایت اجتماعی
۱) حمایت اجتماعی به عنوان ارتباط کلامی و غیر کلامی[۶۴]۴
حمایت اجتماعی به عنوان ارتباط کلامی و غیرکلامی بین دریافتکننده و ارائهدهنده تعریف شده که تردید درباره موقعیت، خود، دیگری یا ارتباط و کارکردهایی جهت افزایش ادراک کنترل شخصی در تجربه زندگی فردی شامل می شود. ترکیبات کلیدی این تعریف شامل ارتباطات، کاهش تردید و افزایش کنترل میشوند. بر اساس این تعریف، حمایت اجتماعی هر نوع ارتباطی است که به افراد کمک کند تا احساس اطمینان بیشتر درباره یک موقعیت پیدا کنند و از اینرو احساس کنترل بیشتری در موقعیت به دست آورند. این تعریف تا حدی محدودیت دارد زیرا بیان میدارد که ارتباط حمایتی باید تردید را کاهش دهد. در حالی که ممکن است روابط دیگری که حمایتکننده هستند به طور حتمی تردید درباره موضوعات سلامتی را کاهش ندهند. به عنوان مثال ممکن است فردی بعد از اطلاع به یک دوست درباره فوت والدینش، او را در آغوش بگیرد هرچند آن فرد شکلی از حمایت اجتماعی را ایجاد کرده است حتی اگر در آغوشگرفتن، تردید و فقدان کنترلی که آن فرد مبتلا به فقدان احساس می کند را کاهش ندهد (ماتسون[۶۵]۵ و هال[۶۶]۶، ۲۰۱۱).
۲) حمایت اجتماعی بنابر تعریف مؤسسه ملی سرطان[۶۷]۷
«شبکه خانواده، دوستان، همسایگان و اعضای جامعه که در زمان نیاز، کمک روانی، فیزیکی و مالی را فراهم می‌کنند (www.cancer.gov/dictionary).»
این تعریف بر ترجیح نتایج فرایند حمایت اجتماعی و بر شبکه افراد خاصی که در دسترس هستند تا حمایت را ایجاد کنند تأکید دارد. همچنین این تعریف انواع یاوری را مشخص میسازد که می تواند به وسیله شبکه فراهم شود شامل حمایت روانی (مانند گوش شنوا)، حمایت فیزیکی (مانند همراهی تا مطب پزشک) و کمک مالی (مانند وام کوتاهمدت برای پرداخت هزینه درمان). یکی از امتیازات این تعریف، شناخت انواع چندگانه حمایت می‌باشد که می تواند ارائه شود (ماتسون و هال، ۲۰۱۱).
۳) حمایت اجتماعی به عنوان فرایند تعامل[۶۸]۱
حمایت اجتماعی را به طور گسترده به عنوان فرایند تعامل در ارتباطات که مقابله، ارزش، وابستگی و کفایت را از طریق تبادل ادراک شده و واقعی منابع فیزیکی یا روانی بهبود میبخشد، تعریف کرده‌است. این تعریف در مقایسه با دوتعریف دیگر این مزیت را دارد که به ارتباط به عنوان فرایند متقابل تأکید می کند.
۴) حمایت اجتماعی به عنوان حمایت واقعی[۶۹]۲
حمایت واقعی، حمایتی است که یک فرد به صورت گفتن، دریافت کردن و انجام دادن کاری از سوی دیگران دریافت می کند و فرد به شایستگی و کافی بودن حمایت دریافتی اذعان دارد (ماتسون و هال، ۲۰۱۱).
۲-۲-۳-۲- انواع حمایت اجتماعی
گاچل، بام و کرانتس (۱۹۹۷) در طبقه بندی حمایت اجتماعی به حمایت ارزشیابانه، اطلاعاتی، همراهی اجتماعی و ابزاری اشاره کرده اند.
اسکافر[۷۰]۳، کوین[۷۱]۴ و لازاروس[۷۲]۵، (۱۹۸۱) پنج نوع از حمایت اجتماعی را بیان کرده اند.
حمایت عاطفی[۷۳]۶: اولین نوع از حمایت اجتماعی، حمایت عاطفی است که با نیازهای عاطفی، احساسی فرد ارتباط پیدا می کند. ابراز مراقبت و نگرانی مانند «من بدون تو احساس بدی دارم» یا «من فقط میخواهم که تو بدانی چقدر برای من مهم هستی». ابراز حمایت عاطفی تلاشی برای حل یک مشکل به طور مستقیم نیست اما انجام کاری را در بر می‌گیرد تا خُلق فرد بهتر شود.
حمایت ارزشی[۷۴]۱: نوع دوم حمایت اجتماعی، حمایت ارزشی است که مبنی بر این است که به فرد کمک شود تا به توانایی خودش برای کنترل یک مشکل یا انجام یک وظیفه مورد نظر اعتقاد پیدا کند. این نوع از حمایت به تشویق افراد به انجام کارهای مورد نیاز می پردازد و افراد را متقاعد می کند که توان روبهروشدن با مشکلات سخت را دارند.
حمایت شبکه[۷۵]۲: حمایت شبکه ای بر عواطف یا مفهوم خود تمرکز ندارد، اما در عوض به روابطی اشاره دارد که باعث می شود تکیهگاه فرد به یک شبکه را به او یادآوری کند و اینکه در شرایط پیشآمده تنها نیست. به فرد یادآوری شود که دوستان زیادی دارد که به او در زمینه مشکل پیشآمده کمک کنند.
حمایت اطلاعاتی[۷۶]۳: روابطی است که اطلاعات مورد نیاز و مفید را فراهم می کند. هنگام روبروشدن با یک وضعیت چالشبرانگیز، اغلب اطلاعاتی به منظور تصمیم گیری نیاز است. یک فردی که مبتلا به مشکلات سلامتی یا یک بیماری تشخیص داده می شود، اغلب به اطلاعاتی درباره شرایط و گزینه های درمانی نیاز دارد و می تواند توسط افرادی که اطلاعات مفید را فراهم می‌کنند، حمایت شود.
حمایت ملموس[۷۷]۴: پنجمین نوع حمایت، حمایت ملموس است که هر نوع کمک فیزیکی که توسط دیگران فراهم شود را در بر می‌گیرد. این نوع از حمایت درجاتی از دادن غذا به فرد بیمار تا رساندن او به دکتر را شامل می شود. بهترین نوع حمایت، حمایتی است که فرد در شرایطی که برایش اتفاق افتاده است به آن حمایت نیاز دارد (اسکافر، کوین و لازاروس، ۱۹۸۱).
۲-۲-۳-۳- کارکردهای حمایت اجتماعی
نتایج حمایت اجتماعی عبارتند از:
سازگاری روانی، تاثیر بر بهبودی، مقابله بهتر با وقایع دردناک، استقامت در مقابل بیماری، بهبودی از بیماری، کاهش مرگ (ماتسون و هال، ۲۰۱۱).
کوهن و ویلز دو مدل اصلی و مجزا برای ارتباط بین حمایت اجتماعی و سلامت جسمی، روانی و اجتماعی بیان کردند:
مدلی با اثرات کارکردی و محافظتی: این مدل بیان می کند که حمایت اجتماعی به واسطه اثر بر روی عواقب استرس، موجب بهبود وضعیت سلامت فرد میگردد. یعنی زمانی که در زندگی دورههایی از استرس اتفاق می افتد، افرادی که از حمایت اجتماعی کمتری برخوردارند بیشتر علائم اختلال را نشان می دهند. افرادی که دیگران برایشان احترام قائل هستند، علی‌رغم مشکلات و شکستهای شخصی خود را ارزشمند تلقی می‌کنند. این مدل از حمایت با عناوین حمایت عاطفی، حمایت بیانی[۷۸]۱، حمایت عزت نفس[۷۹]۲ و حمایت بدونواسطه[۸۰]۳ نیز نام برده میشوند. حمایت کارکردی شامل موارد زیر می شود.
