-
- موضوع وابستگی اقتصادی به یک صنعت یا بخش اقتصادی از مشکلات عمومی کشورهای در حال توسعه به حساب میآید. چنان که نمونه های معروف آن همچون وابستگی اعضای اوپک به صادرات نفت، کوبا به شکر، اکوادور به موز، شیلی به مس و نظایر آن همواره از عوامل تهدید کننده ی این اقتصادها و نقطه ی ضربه پذیر آن ها به حساب میآید، وابستگی کامل اقتصاد یک کشور به گردشگری نیز از این موضوع مبرا نیست . به گونه ای نمونه هایی از قبیل قبرس و مالدیو را می توان یافت که گردشگری بخش اصلی اقتصاد آ ن هاست و ضربات وارده به این بخش ، میتواند کل اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهد.
-
-
- صنعت گردشگری، صنعتی فصلی به حساب میآید و اشتغال فصلی، نقش مهمی در مجموع اشتغال در این صنعت دارد. برای این که گردشگری بتواند تأثیر بیشتری بر رشد اقتصادی کشور میزبان بگذارد، باید از درجه ی فصلی بودن گردشگری کشور میزبان کاسته شود.
-
- ریشههای تقاضا برای بازدید از یک کشور در خارج از آن شکل میگیرد . یعنی اقتصاد کشور میزبان و درجه ی توفیق فعالی ت های گردشگری در آن ، تا حدود زیادی تابع روند فعالیت های اقتصادی در کشورهای مبدأ گردشگران است و کشور، میزبان کنترل چندانی برآن نخواهد داشت (طیبی و همکاران، ۱۳۸۶: ۹۶).
- تأثیرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری:
اماکن تاریخی و باستانی به علت کم توجهی و نبود اعتبارات لازم جهت مرمت و نگهداری در حال تخریب و نابود شدن میباشند . در صورت توسعه صنعت گردشگری می توان انتظار داشت که از تخریب آثار تاریخی جلوگیری شده و اختصاص بودجه برای مرمت آن توجیه اقتصادی پیدا کند. ضمنًا با افزایش مراودات میان افراد بومی و مسافرا ن مختلف، طرفین با فرهنگ، عادات و رسوم یکدیگر آشنا شده و شناخت فرهنگ های مختلف میتواند در ایجاد یک محیط امن و آرام برای زندگی بشر مفید واقع شود . البته درباره تأثیرات فرهنگی گسترش جهانگردی باید با احتیاط رفتار نمود تا آداب و فرهنگ و رسوم بومی آسیب نبیند (مدهوشی و ناصر پور، ۱۳۸۲: ۲۷). آثار اجتماعی – فر هنگی گردشگری به این موضوع اشاره دارد که گردشگری و مسافرت در نظام ارزشهای افراد و جامعه، الگوی رفتاری، ساختارهای اجتماعی، ک میت و کیفیت زندگی جامعه میزبان و گردشگران تأثیر گذار است؛ اگر چه تمرکز عمده مطالعات در این زمینه بر مقاصد گردشگری است و به نواحی اعزام کننده گردشگر و خود گردشگران، کمتر توجه شده است Hall & page, 2001: 126)).
گردشگری فرهنگی از انواع بسیار مهم گردشگری در جهان امروز به شمار می رود و میتواند نقش بسیار مهمی در کاهش فقر در مناطق محروم و دور افتاده که دارای منابع غنی فرهنگی و غیر مادی نظیر آداب و رسوم و فولکلور هستند، بازی کند. افزایش درک متقابل، برانگیختن حس احترام و خوش نگری به جامعه و فرهنگ حاکم، توجه به هنرهای محلی (به ویژه موسیقی، تئاتر و صنایع دستی) را می توان از جمله نقش های اجتماعی و فرهنگی گردشگری برشمرد. همچنین تغییر در ساختار اجتماعی و نیز تغییر در نقش های اجتماعی، ایجاد فرصت های جدید اجتماعی برای ساکنان، کاهش نابرابری های اجتماعی و کمک به حفظ میراث فرهنگی از دیگر نقش های مهم صنعت گردشگری در این زمینه به حساب میآید(صدر موسوی و دخیلی، ۱۳۸۴: ۱۳۱).
- نقش زیست محیطی گردشگری
کمک به حفظ نواحی طبیعی مهم و حیات وحش، کمک به اصلاح کیفیت محیطی نواحی (چرا که جهانگردان علاقه مند به بازدید از جاهای جذاب، تمیز و بدون آلودگی هستند)، توسعه و بهبود تشکیلات زیر بنایی، جاده سازی، لوله کشی آب، تدارک سیستم فاضلاب و … که موجب بهبود شرایط محیطی و کاهش انواع آلودگیها می شود. البته به هیچ عنوان نباید از پیامدهای منفی گردشگری غافل بود چون که هر گونه توسعه بدون برنامه در این صنعت میتواند عواقب منفی زیست محیطی و اجتماعی و حتی اقتصادی را در پی داشته باشد (صدر موسوی و دخیلی، ۱۳۸۴: ۱۳۱).
تأثیر عوامل زیست محیطی شامل صدمههایی است که بر محیط طبیعی، به ویژه با توجه به حومهای کردن اماکن طبیعی، رشد زیربناهای ارتباطی (مانند جادهها و خیابانها) و آلوده نمودن رودخانهها و سواحل وارد میشود (ولا، ۱۳۸۴: ۱۶۵). ساخت جادهها مستلزم تخریب جنگل، دشتها و کوهها است و این امر خسارات جبران ناپذیری بر محیط زیست وارد میسازد و علاوه بر آن با عبور خودروها از این جادهها تأثیرات مخربی بر آلودگی هوا خواهد گذاشت همین مسئله را میتوان در دریاها مشاهده کرد حرکت کشتیها و سوختی که استفاده میکنند، غرق شدن یا آتشسوزی کشتیها علیالخصوص کشتیهایی که حامل سوخت هستند موجب آلوده سازی آبها و اسیب به زیست جانوری می شود. صدای کشتیها، خودروها، قطار و هواپیماها همگی عامل آلودگی صوتی و در نتیجه موجب وارد آمدن آسیبهای جدی به محیط زیست میباشند. رفت و آمد جهانگردان در جنگلها، کوهها، قایقرانی بر روی آبها، شلوغی، سر و صدا، جاده سازی، عبور وسایل نقلیه و غیره موجب فرسایش و تغییر محیط گیاه و جانوری میشود.
اندازه گیری آثار و صدمات توریسم، برای ارزیابی آثار یا پیامدهای زیست محیطی از روش(EIA –Environmetal impact assesment) استفاده میشود که به عنوان ارزیابی آثار زیست محیطی خوانده میشود (فرجزادهی اصل، ۱۱۴:۱۳۸۴).
برای بهرهبرداری متناسب با ظرفیت محیط از ظرفیت برد استفاده میشود. این اصلاح به مفهوم تعداد دوره های کاربری یک منطقه تفرجی در طول سال است، بدون اینکه زوال دایمی فیزیکی و زیستی در توان منطقه برای پشتیبانی فعالیت توریسم حاصل آید و آسیب محسوس به کیفیت توریسم وارد شود (سازمان ملل متحد، ۱۳۸۰: ۶۵). به عبارت دیگر ظرفیت برد بهینه شامل حداکثر تعداد توریستی است که میتوانند با بهره گرفتن از تسهیلات توریستی پذیرایی شوند و ضمن حداکثر استفاده از تسهیلات تفرجی آسیبی به محیط زیست وارد نکند (فرجزادهی اصل، ۱۱۶:۱۳۸۴).
۲-۹ اثرات مثبت گردشگری
الف)تاثیرات مثبت فرهنگی
۱- افزایش میزان تکلم بازدیدکنندگان به زبان محلی
۲- تمایل جامعه میزبان برای پذیرفتن و یادگیری زبانهای دیگر به منظور برقراری ارتباط بیشتر با گردشگران
۳- ایجاد و تقویت حس خویشتنشناسی بین ساکنان
۴- کمک به ساکنان محلی در کسب شناخت بیشتر فرهنگ بومی
۵- افزایش غرور ملی و فرهنگی
۶- ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت فعال ساکنان بومی در معرفی فرهنگ و آثار فرهنگی منطقه به میهمانان
۷- احیاء و حفظ افسانه ها و رسوم محلی که ممکن است فراموش شوند
۸- احیای هنر و سنتهای بومی
۹- تشویق رشد اقتصاد محلی از طریق گردشگری فرهنگی و احیای آثار وابسته تاریخی – فرهنگی
ب) تأثیرات مثبت اجتماعی
-
- بهبود کیفیت زندگی